W dniu 19 maja 2022 roku, w budynku Ambasady RP w Atenach, odbyła się Pierwsza Konferencja Roczna Polskiego Instytutu Archeologicznego w Atenach. Organizatorami wydarzenia byli przedstawiciele Polskiego Instytutu Archeologicznego w Atenach oraz Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w Atenach. Inicjatywa odbyła się w ramach cyklu Dni Polskiego Dziedzictwa.
Otwarcia konferencji dokonał Ambasador RP w Atenach – Artur Lompart, który przywitał licznie zebranych gości ze środowiska badawczo-archeologicznego oraz wszystkich zgromadzonych. Następnie, po kilku słowach wprowadzenia dokonanego przez moderującego konferencję prof. dr hab. Kazimierza Lewartowskiego – Przewodniczącego Rady Naukowej PIAA, głos zabrali prelegenci.
Pierwszym prelegentem był prof. dr. hab. Janusz Czebreszuk, Dyrektor PIAA. Zaprezentował sprawozdanie z działalności PIAA w roku 2021. Profesor, w swoim wystąpieniu, wyraźnie zaakcentował, że: ”(…) Polski Instytut Archeologiczny w Atenach jest Centrum Naukowym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Uniwersytet ten podpisał porozumienie z kilkoma innymi instytucjami naukowymi z Polski. Są to: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Rzeszowski, Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Wrocławski. W myśl tego porozumienia instytucje te są współorganizatorami i współfinansują instytut.” Prof. dr. hab. Janusz Czebreszuk zaprezentował także poszczególne aktywności podejmowane w ramach pracy Instytutu w wielu obszarach, między innymi wskazać można na następujące: badania naukowe (publikacje, granty, projekty, konferencje, sympozja, badania itp.); wydarzenia kulturowe; współpraca z otoczeniem oraz współpraca międzynarodowa.
Następnie swoje wystąpienie zaprezentowała prof. dr. hab. Edwoksia Papuci-Władka, Wicedyrektor PIAA. Wygłoszony referat został zatytułowany: Archeologia Grecji w polskich badaniach do 1989r. Podkreślając rolę jaką Grecja odegrała dla europejskiej kultury wskazała, że: „Kultura starożytnej Grecji była dla całej Europy – i nadal jest – żywym dziedzictwem, z którego czerpiemy obficie. Polskie zainteresowania starożytną Grecją rozpoczęły się już w średniowieczu, co następnie wzmocniło się w okresie renesansu w wyniku coraz większej znajomości greki (…)”. Prelegentka uwidoczniła w swoim wystąpieniu szereg podobieństw w historii Grecji oraz Polski. Zwróciła także uwagę słuchaczy na sylwetki znanych Polaków, którzy przybyli na ziemię grecką, by walczyć o wolność Greków pod hasłem „ZA WOLNOŚĆ WASZĄ I NASZĄ”. Przedstawieni bohaterowie bez wątpienia zapisali kartę w historii walk o niepodległość Grecji. Zaprezentowane zostały także biografie i dokonania wybitnych przedstawicieli świata nauki, którzy dokonywali w swoich pracach eksploracji zagadnień związanych z archeologią oraz architekturą Grecji. Wystąpienie prelegentki spotkało się z dużym zainteresowaniem ze strony zgromadzonych gości.
Swoje wystąpienie wygłosił także dr hab. Bartlomiej Lis, członek Rady Partnerów PIAA. Prezentacja została zatytułowana: Polskie badania pod pradziejami strefy egejskiej po 1989r. Prelegent omówił wybrane osiągnięcia polskich badaczy, którzy dzięki wieloletnim wysiłkom, zaangażowali się w badania terenowe w Grecji. Dr hab. Bartlomiej Lis wyeksponował szczególnie te dokonania, które miały miejsce przed otwarciem Instytutu, wskazując tym samym, że tematy badawcze związane z Grecją, jej historią, naturą czy archeologią mają długą tradycję w badaniach polskich. Następnie autor przedstawił również własne badania, które koncentrowały się na zagadnieniach związanych z ceramiką pochodzącą z końca okresu mykeńskiego, datowanego na XII i XI wiek p.n.e. Omówił opracowany przez siebie projekt, który podejmował kwestie produkcji, dystrybucji, użytkowania oraz chronologii względnej ceramiki z tamtego okresu. Kończąc swoje wystąpienie zaprezentował opublikowane książki, które mają istotne znaczenie w obszarze podejmowanej problematyki. Pierwsza z nich, autorstwa prof. dr hab. Kazimierza Lewartowskiego z 2000 roku zatytułowana została „Late Helladic Simple Graves”. Druga natomiast pozycja to książka prof. dr. hab. Janusza Czebreszuka – „O bursztynie w kulturze mykeńskiej”.
Ostatni referat zaprezentowała prof. dr. hab. Edwoksia Papuci-Władka, podejmując zagadnienie jakim są Polskie badania klasyczne cywilizacji helleńskiej po 1989 r. Prelegentka przedstawiła wiele projektów i programów w których biorą udział polscy archeolodzy oraz studenci. Szczególną uwagę zwróciła na program Corpus Vasorum Antiquorum (CVA) – międzynarodowe naukowe przedsięwzięcie wydawnicze, które dokumentuje światowy zbiór starożytnej (klasycznej) ceramiki greckiej. Warto zaznaczyć, że zbiory znajdują się także na ziemiach polskich. Na uwagę zasługuje fakt, że od 2002 r. polską redakcją CVA kieruje prof. dr. hab. Edwoksia Papuci-Władka, która rozpoczęła nową edycję polskich, przedwojennych tomów. Podczas wystąpienia zwrócono także uwagę na inicjatywę: Sylloge Nummorum Greacorum. Jest to projekt dotyczący antycznych greckich monet. W 1972 projekt został przyjęty przez Union Académique Internationale i ma na celu popularyzację wiedzy na temat starożytnych monet greckich. W dalszej kolejności przedstawiono szeroką gamę odkryć polskich archeologów w wykopaliskach w Pafos na Cyprze oraz ich znaczenie dla rekonstrukcji miasta w okresie hellenistycznym.
Omówiono programy badań archeologicznych zarówno wykopaliskowych, jak polegających na opracowaniu materiałów, w których polscy badacze brali udział, we współpracy z archeologami i instytucjami greckimi, na wyspach: Kos, Rodos, Antykithera oraz na Krecie. Jak wynika z prezentacji prelegentki polskie badania cywilizacji greckiej nie ograniczały się tylko do terenów Grecji czy Cypru. Polacy archeolodzy brali udział w badaniach realizowanych w Republice Macedonii Północnej oraz na obszarze greckich kolonii u wybrzeży Morza Czarnego. Na zakończenie swojego wystąpienia prof. dr. hab. Edwoksia Papuci-Władka przedstawiła nowe projekty dotyczące ceramiki realizowane przez dr Edytę Marzec. Mają one bardzo rozległy charakter a cechuje je międzydyscyplinarność.
Konferencja bez wątpienia stanowiła swoistego rodzaju spotkanie, które zaowocowało wnioskami na temat konieczności stałej refleksji badawczej w podejmowanych przez prelegentów tematach. Inicjatywa cieszyła się znaczącym zainteresowaniem przedstawicieli różnorodnych środowisk.
Tekst, zdjęcia: Marzena Mavridis
