Naukowcy odkryli, że starożytny grecki mechanizm pochodzący sprzed 2 tysięcy lat dokładnie odtwarzał zaćmienia Księżyca, Słońca i ruchy planet.
Mechanizm z Antykithiry znaleziony został w 1900 roku we wraku starożytnego statku handlowego. Statek znajdował się na głębokości 42 m obok wyspy Antykithiry. Wrak został odnaleziony przez greckiego nurka Eliasa Stadiatosa. Wraz z nim wydobyto szereg posągów i innych artefaktów. Sam mechanizm został znaleziony 17 maja 1902, kiedy archeolog Valerios Stais odkrył, że bryła brązu wydobyta z wraku zawiera koło zębate. Okazało się, że jest to fragment większego mechanizmu rozbitego na trzy duże części i kilkadziesiąt mniejszych kawałków. Artefakt został wydatowany na lata 150-100 p.n.e. Tak naprawdę do czasu XVIII-wiecznych zegarów nie jest znany żaden mechanizm o podobnym stopniu złożoności.

Mechanizm składa się z 37 kół zębatych z brązu, o średnicy od 1 do 17 cm. Koła były napędzane za pomocą korby i poruszały kilkoma wskazówkami.
Tarcza z przodu pokazywała ruch Słońca i Księżyca na tle zodiaku oraz używanego wówczas w Grecji kalendarza egipskiego z uwzględnieniem roku przestępnego co cztery lata. Ukazywała też fazy Księżyca (za pomocą cykli odkrytych przez Metona i Kallipposa).
Tarcze z tyłu pozwalały synchronizować kalendarz słoneczny z księżycowym oraz przewidywać zaćmienia Słońca i Księżyca (cykl Saros). Poprzez niewspółśrodkowe połączenie dwóch kół mechanizm odtwarzał nawet takie szczegóły, jak nierównomierny ruch Księżyca na niebie (zgodnie z teorią starożytnego astronoma Hipparcha).
Mechanizm pozwalał też przewidywać momenty wschodów i zachodów ważniejszych gwiazd i gwiazdozbiorów oraz prawdopodobnie także pozycje pięciu znanych wówczas planet.

Obecnie naukowcy odkryli, że mechanizm z Antykithiry przedstawiał cykle odpowiadające planecie Wenus i Saturnowi.
Do tej pory nikt nie wiedział, że starożytni Grecy posiadali tego rodzaju wiedzę astronomiczną.
„Klasyczna astronomia pierwszego tysiąclecia p.n.e. powstała w Babilonie, ale nic w tej astronomii nie wskazuje, jak starożytni Grecy znaleźli bardzo dokładny cykl 462-letni dla Wenus i 442-letni dla Saturna” – wyjaśnił doktorant Aris Dacanalis z zespołu badawczego UCL Antikythera.

Dowody, które naukowcy odkryli za pomocą modelowania komputerowego 3D, wskazują że mechanizm, który został znaleziony w kawałkach, odwzorował orbity wszystkich innych planet.
„Po znacznej walce udało nam się dopasować dowody we fragmentach A i D do mechanizmu Wenus, który dokładnie modeluje jej 462-letni okres planetarny, z zębatką o 63 zębach grającą kluczową rolę”– wyjasnił członek zespołu David Higgons .
Następnym krokiem, jak twierdzą naukowcy, jest zbudowanie fizycznej rekreacji mechanizmu z Antykithiry – coś, co przyznają, będzie trudne, nawet przy nowoczesnej technologii.

„Jest to kluczowy teoretyczny postęp w zakresie zrozumienia budowy Kosmosu odwzorowanego w mechanizmie” – dodał współautor, dr Adam Wójcik (UCL Mechanical Engineering). „Teraz musimy udowodnić jego wykonalność, tworząc ją starożytnymi technikami. Szczególnym wyzwaniem będzie system zagnieżdżonych rurek, które przenoszą wyniki astronomiczne na tarczę” – dodaje naukowiec z Polski
Badania zostały opublikowane w tym tygodniu w czasopiśmie Scientific Reports.
„Nasza praca ukazuje Mechanizm z Antykithiry jako piękną koncepcję, przełożoną przez znakomitą inżynierię na genialne urządzenie” – podsumowuje naukowiec.
Źródło: nature.com, scientiststudy.com, wikipedia.org