Poszukiwanie kowalika tureckiego to ten dreszczyk emocji, który napędza każdego miłośnika ptaków. Od wczesnego rana wędrujemy po sosnowym lesie w Mikri Limni, stąpając po miękkim dywanie igieł, ale mimo wysiłków nie udaje nam się odnaleźć tego nieuchwytnego ptaka. Na wyspę wybraliśmy się późnym sezonem, gdyż lato jest trudnym okresem na obserwację ptaków. Poza flamingami w salinach Kalloni i lagunie, niewiele gatunków wydaje się ignorować upalne południowe słońce, które podnosi temperaturę powyżej 30°C. Te majestatyczne flamingi stoją nieruchomo w wodzie, spokojnie brodząc, jakby żaden upał ani świat zewnętrzny nie mogły zakłócić ich harmonii.
Elena Galinou, naukowiec środowiskowy z jednostki zarządzającej obszarami chronionymi w północno-wschodniej części Egejskiego, wyjaśnia, że flamingi te są niezwykle odporne na ekstremalne temperatury. Bez względu na to, czy jest 0°C, czy 40°C, pozostają w wodzie, łowiąc ryby, co stanowi błogosławieństwo dla obserwatorów ptaków późnym latem. To doskonała okazja dla tych, którzy przyjeżdżają na Lesbos pod koniec sezonu, aby spotkać różne gatunki ptaków, nawet jeśli nie przyjechali tu specjalnie na ptasie safari.
Lesvos: Punkt Zborny dla Ptaków Wędrownych
Jednak to wiosną Lesbos (Lesvo) staje się prawdziwym rajem dla obserwatorów ptaków. Wyspa gości około 200 gatunków ptaków wędrownych, z których 35 również gniazduje na wyspie, czyniąc ją jedną z najważniejszych destynacji dla ptasiarzy. W tym roku na wyspie pojawiło się około 12 000 turystów, głównie z Wielkiej Brytanii i Holandii, którzy przylecieli czarterami specjalnie po to, aby podziwiać ptasie cuda Lesvos. Wyjątkowa różnorodność bioróżnorodności wyspy jest niezrównana w Grecji, ponieważ większość innych greckich wysp jest mniejszych i nie ma takiej różnorodności ekosystemów, które mogłyby wspierać tak wiele gatunków dzikich zwierząt.
Lesbos stało się znane wśród obserwatorów ptaków już w latach 90., kiedy to w 1992 roku angielska autorka Marjory Williams opublikowała pierwszą książkę dotyczącą ptaków i ich siedlisk na wyspie. Bogate życie ptaków na Lesbos rozwija się dzięki jej unikalnej lokalizacji geograficznej, na styku Europy i Azji oraz wzdłuż tras migracyjnych ptaków. Lesvos to jedyne miejsce w Europie, gdzie można spotkać niektóre rzadkie azjatyckie gatunki.
Jednym z takich ptaków jest nieuchwytny kowalik turecki, inaczej nazywany kowalikiem czarnomorskim (Aythya nyroca), który poza Turcją występuje jedynie na Lesvos oraz sporadycznie w Gruzji. Podobnie jest z kaczką białooką, zwaną również podgorzałką zwyczajną (Aythya nyroca), której zasięg występowania rozciąga się od Chin po wyspy północno-wschodniego Morza Egejskiego, w tym Lesbvos. Wyspa ta jest również jednym z miejsc występowania rzadkiego, globalnie uznanego za „niemal zagrożonego” trznadla popielatego (Emberiza cineracea), który pojawia się jedynie na Lesvos (sporadycznie również na Chios), a także w Turcji, Iranie i Iraku.
Wyjątkowa Fauna Lesvos
Wyjątkowa fauna wyspy nie ogranicza się wyłącznie do ptaków. Lesvos jest także domem dla wiewiórki perskiej, znanej lokalnie jako „galia”, która nie występuje nigdzie indziej w Europie ani w pozostałej części Grecji. Na wyspie można również spotkać rzekotkę drzewną oraz żmiję bliskowschodnią, znaną jako żmija osmańska, które występują także w innych rejonach wschodniej Grecji.
„Jeśli jesteś Europejczykiem i chcesz zobaczyć te gatunki, musisz wybrać się na długą podróż lub przyjechać na Lesvos – to takie proste” – wyjaśnia Galinou. „Jednak lokalizacja wyspy nie tylko sprzyja obecności azjatyckich gatunków, ale także przyciąga ptaki migrujące, ponieważ znajdujemy się bezpośrednio na korytarzu migracyjnym Afryka–Europa. Duże ptaki, zwłaszcza te lecące z Bosforu, wolą unikać lotów nad otwartym morzem i dlatego trzymają się wybrzeży. Wybrzeża Turcji są mocno zabudowane, więc preferują nas.”
Zróżnicowane Siedliska Lesvos
Lesvos, trzecia co do wielkości wyspa Grecji, oferuje ogromną różnorodność siedlisk. Od gajów oliwnych, lasów sosnowych i lasów kasztanowych na wschodzie, po surowe klify, skaliste tereny, zarośla i niespodziewane wąwozy na zachodzie, a także pastwiska i roślinność maquis na północy – wyspa posiada imponujący wachlarz siedlisk dla dzikiej fauny. Jest domem dla 84 mokradeł (więcej niż jakakolwiek inna wyspa Egejskiego, z wyjątkiem Krety), z których 25 znajduje się w Zatoce Kalloni. To właśnie w tym obszarze znajduje się pięć punktów obserwacji ptaków, z których trzy znajdują się w Solanach Kalloni, najważniejszym mokradle na wyspie.
„Poza przyciąganiem turystów, szczególnie zależy nam na podnoszeniu świadomości wśród lokalnej społeczności, zwłaszcza mieszkańców i szkół. Tylko w ten sposób możemy chronić mokradła, dlatego organizujemy również działalność publiczną w zimie” – mówi dr Nikos Zouros, dyrektor Muzeum Historii Naturalnej.
Lesvos: Idealne Miejsce dla Miłośników Przyrody
Lesvos stało się idealnym miejscem nie tylko dla obserwatorów ptaków, ale także dla miłośników przyrody. Wyspa jest również znana z bogatej fauny gadów i motyli oraz unikalnej roślinności, w tym dzikich storczyków i rzadkiego żółtego rododendronu. „Brytyjczycy są szczególnie pod wrażeniem nawet zwykłych gatunków, które występują tutaj w dużych liczbach” – zauważa Galinou. „Na przykład, ostatnie dwie pary jastrzębi Montagu w Anglii gniazdowały tam trzy lata temu, podczas gdy tutaj, w czasie migracji, można zobaczyć ich dziesiątki w ciągu jednego dnia. Nasza natura pozostaje nienaruszona.”
Różnorodność Lesbvos wciąż rośnie, ponieważ wyspa gości różne ptaki drapieżne, takie jak jastrząb długonogi, raróg mniejszy, sokoł Eleonory i orzeł krótkotrzonowy. Jednym z nich dostrzegamy w czasie polowania nad skamieniałym lasem w Sigri. Choć nie spotkaliśmy żadnych azjatyckich gatunków ptaków, być może z powodu pory roku, pewnego wieczoru w pobliżu odludnych obszarów wokół Zatoki Kalloni, przed naszym samochodem pojawiła się wiewiórka perska. Rzuciła nam szybkie spojrzenie, po czym zniknęła, zapewne w poszukiwaniu ukrytego wśród granic lasu sosnowego i gajów oliwnych kowalika tureckiego.
