Szopkarstwo krakowskie jako pierwszy polski wpis trafia na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości. Decyzja została przyjęta 29 listopada podczas 13. sesji Międzyrządowego Komitetu ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w Port Louis na Mauritiusie. To wspaniała okazja, aby cały świat poznał tradycję, którą stworzyli szopkarze krakowscy.
– To wyjątkowa chwila dla wszystkich, którym na sercu leży dbałość o polskie dziedzictwo. Szopkarstwo krakowskie jako pierwsza polska tradycja, polski zwyczaj zostało wpisane na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO. Dziedzictwo niematerialne to jeden z fundamentów naszej kultury, to zwyczaje, obyczaje, tradycje przekazywane z pokolenia na pokolenie i ustawicznie odtwarzane przez skoncentrowane wokół niego wspólnoty. Polska ma wiele tradycji, które na taki wpis zasługują i na niego oczekują na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Dziś doczekaliśmy się wpisania jednej z najpiękniejszych polskich tradycji – tradycji budowania szopek, która jednoczy rodziny, skupia grupy przyjaciół, tworzy wspólnotę szopkarzy – na listę światową. Mam nadzieję, że ten wpis przyczyni się zarówno do promocji samego szopkarstwa, którego materialne efekty, przepiękne szopki, są już dziś prezentowane na całym świecie, jak i do zwiększenia świadomości wśród społeczeństwa, jak wyjątkowe i piękne są nasze tradycje oraz jak ważny jest przekaz międzypokoleniowy, który dzięki któremu tradycje te trwają i mogą się rozwijać – skomentował wpis Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotr Gliński.
Szopkarstwo krakowskie jest ściśle związane z Krakowem, wpisanym w 1978 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Twórcami szopek są przede wszystkim osoby zamieszkałe w Krakowie i jego okolicach, którzy swoją wiedzę, doświadczenie i pasję przekazują z pokolenia na pokolenie. Przynależność do regionalnej tradycji zapewnia im poczucie tożsamości. Współcześnie szopki charakteryzują się nagromadzeniem zminiaturyzowanych elementów zabytkowej architektury Krakowa, które są fantazyjnie przetworzone i połączone. Szopki są nie tylko precyzyjnie zaprojektowane i bogato udekorowane, ale także zelektryfikowane i zmechanizowane, co dodatkowo wzmacnia efekt końcowy oraz uatrakcyjnia ich konstrukcje. Za pomocą figurek prezentowane są sceny związane z życiem miasta, ale także Polski i świata, nawiązujące do wydarzeń historycznych, kulturalnych i społecznych.
– Aktywność Polski na forum międzynarodowym UNESCO znacznie wzrosła. Organizacja 41 sesji UNESCO w Krakowie, wpis 15 obiektu na listę Światowego Dziedzictwa, Memorandum z Wanssee i Rekomendacja Warszawska – są tego dowodem. Ale niematerialne dziedzictwo Polski w wymiarze międzynardowym nie było dotąd zagospodarowane. Dlatego nasz pierwszy wpis Szopek Krakowskich, wspaniełej, żywej i pięknej tradycji na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości – to powód do radości i dumy! – wiceminister kultury prof. Magdalena Gawin o wpisie szopkarstwa krakowskiego na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości.
Grupę twórców szopek łączy uczestnictwo w konkursie na najpiękniejszą szopkę krakowską, który odbywa się każdego roku w pierwszy czwartek grudnia pod patronatem Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Obecnie rdzeń tej grupy stanowi około 40 osób, choć w konkursie co roku bierze udział od 140 do 180 chętnych. To właśnie oni podtrzymują tradycję pielęgnowaną od pokoleń i dbają o jej rodzinny przekaz, a także upowszechniają wiedzę o szopkarstwie poprzez publikacje książek i artykułów, udzielanie wywiadów. Szopkarze dążą do zainteresowania swoją tradycją nowych pokoleń, prowadząc liczne prelekcje i warsztaty dla różnych grup wiekowych, jak również dla osób z dysfunkcjami.
Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości
Lista reprezentatywna jest wykazem praktyk i zjawisk z całego świata, które pomagają ukazać różnorodność dziedzictwa niematerialnego i podnieść świadomość na temat jego znaczenia. Wpisów na Listę dokonuje Międzyrządowy Komitet ds. ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego podczas corocznych obrad. Wnioski oceniane są pod kątem zgodności z kryteriami wpisu opracowanymi przez UNESCO na mocy standardów Konwencji.
Od 2009 roku Lista obejmuje 399 wpisów. Niematerialne dziedzictwo kulturowe oznacza praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedzę i umiejętności – jak również związane z nimi instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrzeń kulturową – które wspólnoty, grupy i w niektórych przypadkach, jednostki uznają za część własnego dziedzictwa kulturowego. To niematerialne dziedzictwo kulturowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie, jest stale odtwarzane przez wspólnoty i grupy w relacji z ich otoczeniem, oddziaływaniem przyrody i ich historią oraz zapewnia im poczucie tożsamości i ciągłości, przyczyniając się w ten sposób do wzrostu poszanowania dla różnorodności kulturowej oraz ludzkiej kreatywności.
Podczas 13. sesji Międzyrządowego Komitetu ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości szopkarzy reprezentowali depozystariusze: Marek Markowski oraz Dariusz Czyż, a także Marzena Krawczyk z córką Emilią. Po podjęciu przez Komitet decyzji o wpisaniu szopkarstwa na Listę UNESCO reprezentacja szopkarzy krakowskich wręczyła Przewodniczącemu Komitetu Panu Prithvirajsing Roopun, Ministrowi Sztuki i Kultury Republiki Mauritius, szopkę autorstwa Marzeny Krawczyk jako dar dla mieszkańców Mauritiusa.
http://mkidn.gov.pl/
