Osoby bez doświadczenia zawodowego znajdują się w wyjątkowo trudnej sytuacji na rynku pracy. Dlaczego młodym i zdolnym ludziom trudno znaleźć pracę po ukończeniu nauki?
Jesień to okres, w którym szczególnie uwidacznia się problem bezrobocia wśród absolwentów. Powoli kończy się cykl prac sezonowych, a koniec wakacji mobilizuje jednocześnie wiele osób do szukania stałego zatrudnienia. Niektóre z nich podejmują decyzję o rejestracji w urzędzie pracy.
Aby pomóc bezrobotnym absolwentom urzędy pracy organizują różne formy wsparcia. Ponadto osoby, które nie mają doświadczenia zawodowego lub też mają mniej niż 25 lat, są określane, zgodnie z Ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r., mianem osób znajdujących się w „szczególnej sytuacji na rynku pracy”. Co to oznacza? Mogą brać udział np. w stażach czy pracach interwencyjnych, bardzo często są też grupą uprzywilejowaną w przypadku starania się np. o dotacje na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Ponadto ostatnio coraz częściej pojawiają się w urzędach pracy programy kierowane do osób w wieku do 30 r. życia. W domyśle są to zazwyczaj osoby, które niedawno skończyły swoją edukację, jeden, a nawet więcej kierunków studiów i nie mają jeszcze doświadczenia zawodowego lub też jest ono niewielkie.
Skąd biorą się problemy ze znalezieniem zatrudnienia przez młode osoby?
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na dużą konkurencję na rynku pracy. Choć nadal powszechnie uważa się, że wykształcenie jest niezwykle ważne oraz zwiększa szanse na znalezienie pracy, to jednak obecnie mamy szczególnie wysoki wskaźnik młodych ludzi z wykształceniem wyższym, którzy borykają się z problemem braku pracy. Często zdarza się też tak, że ze względu na ograniczone środki finansowe młodzi ludzie decydują się na wybór uczelni z powodu jej lokalizacji, a nie oferowanych kierunków i jakość kształcenia. Z jednej strony to powoduje, że osoby wybierają popularne kierunki, które są dostępne na wielu innych uczelniach, z drugiej natomiast, w efekcie okazuje się, że lokalny rynek nie jest w stanie wchłonąć tak dużej liczby absolwentów tego samego kierunku. Młode osoby kończą więc studia, wracają do domu, wokół którego brakuje miejsc pracy.
Warto przy tym wspomnieć, że są osoby, które mają możliwości, aby wyjechać na wymarzone studia, do wybranego miasta, na ściśle określoną uczelnię. One rzeczywiście dysponują większymi szansami na rynku pracy, choć nie oznacza to, że nie borykają się przez pewien czas z problemem bezrobocia. Pracodawcy niechętnie zatrudniają bowiem osoby bez doświadczenia zawodowego. Ponadto zazwyczaj zwracają też uwagę na dodatkowe kwalifikacje. Tymczasem bardzo często zdarza się, że są one nabywane w trakcie rozwoju kariery zawodowej. Wiele młodych osób, które dopiero kończą studia, posiada dyplom, ewentualnie prawo jazdy lub certyfikat językowy. To jednak pracodawcom już nie wystarcza.
Nie bez znaczenia jest także trudna sytuacja gospodarcza oraz związany z nią kryzys na rynku pracy. Wiele przedsiębiorstw z sektora MSP ma problem z utrzymaniem się na rynku lub też jest zmuszonych do redukcji zatrudnienia. W tym wypadku sposobem przeciwdziałania temu zjawisku są np. Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości. Zakładanie własnych firm przez absolwentów to jeden ze sposobów przeciwdziałania bezrobociu. Jak się okazuje, wiele osób, które przez dłuższy czas szukają pracy i nie mogą jej znaleźć, decyduje się na takie rozwiązanie.
Mentalność pokolenia Y
To jednak nie wszystkie powody, dla których młodzi ludzie mogą mieć trudności ze znalezieniem zatrudnienia po ukończeniu szkoły. Taka sytuacja wynika często też z odmiennej od rodziców mentalności absolwentów. Wiedzą, czego chcą w życiu, nie są nastawieni tylko na robienie kariery, pragną się rozwijać, a przede wszystkim mieć też czas (i pieniądze) na realizację swoich pasji. Nie boją się więc ujawniać oczekiwań finansowych, zależy im na odpowiednich warunkach pracy.
Z drugiej strony część absolwentów na problem z zaprezentowaniem siebie, ukazaniem wszystkich atutów przed pracodawcą, tym bardziej, gdy jeszcze nigdy wcześniej nie pracowali. Zdarza się też, że chcą wyjechać za granicę ze względu na lepsze warunki finansowe, nawet, jeśli praca nie będzie zgodna z ich kwalifikacjami i wykształceniem.
Szansa na pracę
Młodzi ludzie nie muszą być skazani na porażkę na rynku pracy. Wielu absolwentów znajduje zatrudnienie jeszcze w trakcie studiów. Warto więc zwiększyć swoje szanse na znalezienie pracy, np. poprzez zdobywanie doświadczenia zawodowego jeszcze w trakcie nauki. Doskonałą okazją do jego zdobycia może być zarówno zaangażowanie w różne projekty uczelni, działalność kół naukowych, jak również odbywanie praktyk i staży zawodowych.
Takie działania nie tylko pozwalają zdobyć doświadczenie i posiąść umiejętności praktyczne, ale również bardzo często dodają pewności siebie. Dzięki temu młode osoby mogą czuć się pewniej np. w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej, co może rzutować bezpośrednio na jej wynik.
Trudna sytuacja absolwentów na rynku pracy wynika z kilku aspektów. Należy jednak przede wszystkim pamiętać o tym, aby jeszcze w trakcie nauki zdobywać doświadczenie zawodowe, gdyż to właśnie ono może uchronić młode osoby przez problemem ze znalezieniem zatrudnienia już po ukończeniu nauki.
Joanna Niemyjska (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjno-Konsultacyjne Służb Zatrudnienia)
