W swojej książce zatytułowanej „Antologia grecka” W.H. Auden – autor wielu znakomitych wierszy, uważany za największego poetę języka angielskiego XX wieku napisał:
„Grecy nauczyli nas nie tyle myśleć, gdyż wszystkie ludzkie istoty zwykły to robić, ile myśleć o myśleniu i stawiać takie pytania, jak: co myślę? co ta czy tamta osoba albo jeszcze inni ludzie myślą? w jakiej kwestii zgadzamy się lub nie zgadzamy? i dlaczego? I nie tylko nauczyli nas stawiać pytania o myślenie, lecz także odkryli, jak zamiast udzielać bezpośrednich odpowiedzi, zakładać pewną możliwość, a następnie badać jej konsekwencje.
Jeżeli niektóre pytania Greków zostały przez nich nieodpowiednio postawione, a udzielone na nie odpowiedzi okazały się błędne, nie ma to większego znaczenia. Gdyby cywilizacja grecka nigdy nie istniała, moglibyśmy lękać się Boga, odnosić się sprawiedliwie do naszych bliźnich, moglibyśmy uprawiać sztuki, a nawet nauczyć się obsługiwać stosunkowo proste urządzenia. A jednak bez Greków nigdy nie stalibyśmy się w pełni świadomi, co należy rozumieć tak, że nigdy nie nauczylibyśmy się być pełnymi – na dobre i na złe – ludźmi.”
Nie ulega wątpliwości, że Grecy nauczyli nas bardzo wiele. Jednym z przykładów greckiej mądrości jest właśnie matematyka. Dzisiaj chciałabym skupić się nad greckim systemem liczbowym, który co prawda jest systemem addywnym, czyli zapis jest wynikiem sumowania składników ale jednocześnie jest fascynującym systemem. Używa on liter greckiego alfabetu do reprezentacji liczb. Warto zaznaczyć, że aktualnie w Grecji jego zastosowanie ogranicza się do reprezentacji liczebników porządkowych oraz w sytuacjach analogicznych do stosowania rzymskiego zapisu w kulturze zachodniej, natomiast dla osób zainteresowanych tematyką zagadnienie to będzie bez wątpienia stanowiło dużą ciekawostkę. Jak wskazują liczne opracowania historyczne Grecy byli jedną z pierwszych kultur, która zastosowała system zapisu liczb oparty na alfabecie. Warto zaznaczyć, że pierwszy, powstały w VIw. p.n.e. system attycki (herodiański), podobny był do systemu liczb rzymskich Używał on jednak tylko 6 liter:
Ι – 1,
Π – 5,
Δ – 10,
Η – 100,
Χ – 1000,
Μ – 10000
Litery nie były dobrane przypadkowo – były to pierwsze litery nazw tych liczebników. Jednak aby zapisywać większe liczby i nie powtarzać wiele razy pojedynczych znaków, tworzono dodatkowe znaki . Niestety nie był to system zbyt wygodny w praktyce i w ciągu 2-3 kolejnych wieków został całkowicie wyparty. Został natomiast zastąpiony przez znacznie praktyczniejszy system joński.
Zgodnie z greckim systemem liczbowym, każda liczba naturalna, która jest mniejsza od 10, a także każda wielokrotność liczby 10 mniejsza od 100 oraz każda wielokrotność liczby 100 mniejsza od 1000 jest reprezentowana przez przypisaną do niej literę greckiego alfabetu. Co ciekawe takie podejście do liczb wymagało 27 liter, zatem 24 literowy alfabet grecki nie był wystarczający. Dlatego też został rozszerzony o trzy archaiczne litery: digamma ϝ (zamiennie ze stigma ϛ lub, w greckim nowożytnym, στ) dla liczby 6, koppa ϟ dla 90, i sampi ϡ dla 900 .
Mówiąc o greckim systemie liczbowym, należy wyraźnie zaakcentować, że podobnie jak w większości alfabetycznych systemów liczbowych, wartość liczby zapisanej za pomocą liter alfabetu otrzymuje się przez zsumowanie wartości odpowiadającej każdej literze.
Poniższa tabela prezentuje poszczególne wartości liczbowe, które odpowiadają poszczególnym literom greckiego alfabetu:
Zgodnie z informacjami zamieszczonymi w tabeli 241 jest przedstawiana jako σμαʹ (200 + 40 + 1). Jak widać, aby odróżnić liczby od liter są one zakończone przez keraia (gr. κεραία), symbol (ʹ) . Stąd tez osoba czytająca ówczesny tekst mogła rozpoznać, czy dany zapis oznacza liczbę czy słowo. Naturalnie pytanie może rodzić zapis większych liczb. Mianowicie aby zapisać liczby od 1000 do 999999, do oznaczenia wielokrotności liczb 1000, 10000 oraz 100 000 używa się odpowiednio tych samych liter greckiego alfabetu. jednak umieszcza się przed nimi krótką dolną kreskę – tzw. lewą keraję. Na przykład liczba 2021 jest zapisywana jako ͵βκαʹ (2000 + 20 + 1).
