W zależności od regionu Polski, w okresie Bożego Narodzenia, możemy spotkać się z różnorodnymi przesądami. Ten dzień jest wyjątkowy dla katolików, jednak obecne są w nim liczne wierzenia ludowe, które zakorzeniły się w naszej kulturze na przestrzeni wieków. Część z nich swój rodowód w początkach chrześcijaństwa, inne są natomiast wytworem kultu ludowego. Warto zaznaczyć, że stosunkowo duża liczba wierzeń związana jest z czasami pogańskimi. Przykładowo, jeszcze w wieku dziewiętnastym wierzono, że podczas wieczerzy wigilijnej ujrzeć można osobę zmarłą w bieżącym roku.
Do najczęściej spotykanych przesądów wigilijnego dnia należą:
1. Wolne miejsce przy stole – ten zwyczaj i pewnego rodzaju przesąd jest kultywowany właściwe w każdym polskim domu. I chociaż geneza tej tradycji nie jest do końca znana, to panuje przekonanie o konieczności pozostawienia takiego miejsca dla wędrowca. Owo wolne nakrycie jest symbolem naszej gotowości na przyjęcie drugiego człowieka.
2. Uchylone drzwi – podczas wigilijnego wieczoru uchylone drzwi pozostawia się dla zmarłych. Zgodnie z wierzeniami w tę magiczną noc dusze bliskich zmarłych mogą powrócić na ziemię. Dlatego też nie należy w tym dniu spluwać, wylewać brudnej wody i pomyj czy też prząść na kołowrotku aby nie zrobić krzywdy duchom.
3. Chłopiec czy dziewczynka – pierwszy gość w domu podczas wigilijnego poranka miał zwiastować zapowiedź tego, jaki będzie nadchodzący nowy rok. Zgodnie z wierzeniami, jeśli pierwszym gościem był chłopiec to wówczas rok będzie pełny szczęścia.
4. Grosik na szczęście – pierogi podczas wigilijnej kolacji należy spożywać powoli, aby przez przypadek nie połknąć grosika. Osoba, która go znajdzie, może spodziewać się tego, że nadchodzący rok będzie dla niej czasem dobrobytu.
5. Koniecznie trzeba zjeść 12 potraw – można skosztować nawet odrobinkę, jednak koniecznie musimy posmakować każdej potrawy a tym samym zapewnić sobie dobrobyt w nowym roku.
6. Łuska z karpia – w wielu domach do portfela wkłada się łuskę z karpia, który jest głównym daniem na wigilijnym stole. Ma ona zapewnić dostatek właścicielowi tego portfela.
7. W wigilię nie pożyczam – w wigilijny dzień nie należy nikomu nic pożyczać, bowiem możemy narazić się na utratę swojej własności w nowym roku.
8. Cebula zdradza pogodę – podczas wigilijnego dnia kroi się cebulę na dwanaście kawałków, każdy z nich symbolizuje jeden miesiąc. Pokrojoną cebulę należy odłożyć na bok i obserwować. Te kawałki, które szybko wilgotniały i pleśniały, zapowiadały obfite opady w danym miesiącu.
9. Boso przez śnieg – chcąc zahartować dzieci nakłaniano je do tego aby w wigilijny poranek, a właściwie o świcie w samych koszulkach i boso, trzykrotnie obiegły dom.
10. Zachowanie piękna i urody – to nic trudnego, wystarczy w wigilię na dnie misy do mycia pozostawić monetę.
11. Zwierzęta mówią – zgodnie z ludowymi podaniami w wigilijny wieczór należy podzielić się opłatkiem ze zwierzętami, które wówczas przemawiają ludzkim głosem.
12. Oczyszczenie wody – okruszki opłatka wrzucone do przydomowej studni miały prawdopodobnie moc oczyszczania wody.
13. Dzielenie się opłatkiem – mówi się, że kto w Wigilię podzieli się opłatkiem, przez cały rok nie zazna głodu, co więcej pozostanie w dostatku i będzie mógł dzielić się chlebem z ubogimi.
14. W wigilię nie wydawaj – nie tylko nie pożyczamy nic nikomu, a jeszcze nie wydajemy pieniędzy tego dnia, chcąc tym samym ochronić majątek.
15. Zero kłótni – nie kłóćmy się w Wigilię, bo będziemy to robić cały rok.
16. Zero pracy – nie szyjemy i nie naprawiamy niczego, bo będziemy to robić cały rok.
To jedynie kilka przykładów przesądów, które obecne są w polskich domach podczas wigilijnego wieczoru. Różnią się od siebie w zależności od regionu, a często sama ich geneza jest inaczej prezentowana. Warto jednak o nich pamiętać.
