Migracje były od wieków wpisane w specyfikę ludzkiego życia i chociaż miały różne podłoża to tymczasowe przebywanie w obcym państwie powodowało szereg komplikacji. Podstawową płaszczyzną, która wymaga szczególnej eksploracji jest kwestia edukacyjna. Warto zatem pochylić się nad płaszczyzną historycznego zarysu szkolnictwa na obczyźnie. Powstawanie szkół poza granicami Polski było charakterystyczną tendencją polskich emigrantów już od końca XVIII wieku. Stanowiło wyraz przywiązania i swoistej tęsknoty za krajem pochodzenia. Miało także na celu przekazywanie i utrwalanie polskich wartości a tym samym kształtowanie własnej, etnicznej oraz kulturowej odrębności. Pierwsza polska szkoła otwarta została w roku 1844 we Francji w miejscowości Chatillon-sous-Bagneux pod Paryżem. W języku polskim odbywała się tam nauka: języka polskiego, historii, geografii oraz religii. Następnie w roku 1858 roku powstała pierwsza polska szkoła w USA, zlokalizowana w Panna Maria w Teksasie. Następnie w roku 1876 Hieronim Durski w osadzie Orléans w Brazylii utworzył oddolnie pierwszą polską szkołę.
Polskie diaspory różnicowała bez wątpienia sytuacja finansowa, która zależna była od regiony w którym prowadzono edukację. Jednak bez względu na dynamicznie zmieniająca się sytuacją finansową i brak możliwości wsparcia od ówczesnego Państwa Polskiego, za wartość autoteliczną uznawano zaznajomienie polskich potomków z ich rodzimą tradycją. Tradycja udzielania pomocy Polakom żyjącym na obczyźnie została zainicjowana przez władze Rzeczpospolitej Polskiej dopiero po odzyskaniu przez Polskę Niepodległości. Został wówczas powołany w Solcu Zespół Szkół dla Dzieci Obywateli Polskich Czasowo Przebywających za Granicą Początkowo panowała tendencja do sytuowania polskich szkół przy parafiach. Wynikało to z faktu, iż parafie i kościoły były miejscem skupiającym emigrantów. Połączenie to nie było przypadkowe. Szkoła i kościół od zawsze jawią się jako symbol kształtowania świadomości i przynależności. Połączenie ich wspólnych działalności owocowało kształtowaniem wartości chrześcijańskich, patriotyzmu. Z czasem stopniowo odchodzono od tworzenia szkół przy parafiach i zaczęły one przyjmować patronat organizacji emigracyjnych. Nie wpłynęło to jednak na autoteliczne funkcje i zadania szkoły. Od wieków jest to kultywowanie tradycji i nauka polskiego języka, który dla Polaków stanowi symbol etniczności i przynależności do określonej i zidentyfikowanej grupy. Nauka języka miała na celu nie tylko kształtowanie tożsamości rozumianej jako fizyczna przynależność do grupy, ale przede wszystkim miała pozwolić na optymalne korzystanie z dóbr kultury polskiej. Jak wskazuje A. Koprukowniak: „(…) oświata i szkolnictwo polonijne stanowiły niezwykle ważny składnik życia i działalności Polaków na obczyźnie, będąc sferą życia duchowego i kultury, która, poza religią, najpełniej odzwierciedla narodową tożsamość (…)” Polskie szkoły miały zatem pełnić rodzaj swoistego rodzaju przekaźnika kultury ojców, kształtować chęć utrzymania więzi z krajem, kultywować ojczystą mowę.
Zmiany zachodzące w społeczeństwie, szeroko pojmowanej kulturze oraz geopolitycznej sytuacji świata bez wątpienia wpływają na transformacje polskich szkół na obczyźnie. Jednak pomimo tego, wskazane powyżej autoteliczne funkcje szkoły pozostają bez zmienne. Nadal koncentrują się na podtrzymywaniu i kształtowaniu ojczystego języka oraz ukazywaniu młodemu pokoleniu bogactwa dziedzictwa kulturowego kraju ich pochodzenia. To dzięki trwałym celom i wartościom szkół młodzi Polacy posiadają świadomość własnych korzeni. Reasumując szkoła polska na obczyźnie posiada zdecydowanie większy wachlarz obowiązków niż szkoła w Polsce. Jednak należy zadać sobie w tym miejscu pytanie o pewnego rodzaju granice. Młodzi ludzie często urodzeni i wychowywani w świecie innym niż polskie środowisko mają poczucie pewnego dualizmu w określeniu swojej przynależności.
Zespół Szkół im. Zygmunta Mineyki przy Ambasadzie RP w Atenach – umiejscowienie historyczne, początki szkoły
Początek lat 80 – tych był okresem wzmożonego napływu polskich emigrantów politycznych i ekonomicznych do stabilnej wówczas i pełnej dobrobytu Grecji. Mając na uwadze znaczące różnice kulturowe a przede wszystkim brak możliwości uczestnictwa polskich dzieci w zajęciach szkoły greckiej powił się pierwszy projekt utworzenia szkoły dla dzieci polskich emigrantów. Kuria Arcybiskupia Greckiego Kościoła Katolickiego w roku 1985 przeznaczyła na cele polskiej edukacji jedną z sal parafialnych. Rok 1986 zaowocował zarejestrowaniem ochronki w Polskiej Macierzy Szkolnej w Londynie. Stanowiło to zalążek przyszłej formalnej szkoły polskiej w Atenach. Patronem został wówczas Romek Strzałkowski, trzynastoletni chłopiec, który zginął w czerwcu 1956 roku na ulicach Poznania. Ze względu na trudności lokalowe działalność osłonki została zawieszona.
Starania polskich jezuitów w roku 1988 zaowocowały reaktywacją placówki i jej siedzibą stał się budynek przy ulicy Smyrnis 28. Placówka nadal formalnie przebywała pod opieką Polskiej Macierzy Szkolnej w Londynie. W okresie tym działalność rozpoczął także przy Ambasadzie RP w Atenach Punkt Konsultacyjny. Oferował on naukę z obszaru języka polskiego, historii i geografii Polski i dedykowany był dla dzieci pracowników dyplomatycznych oddelegowanych z polski o pracy w Grecji. Zwiększające się zapotrzebowanie na nowe miejsca nauki spowodowały w roku 1994 utworzenie drugiej szkoły polskiej przy Niezależnym Związku Polsko- Greckim im. Iwanowa Szajnowicza. Sytuacja ta powodowała pewnego rodzaju dualizm. Z jedne strony oferta edukacyjna była szeroka i stwarzała szereg różnorodnych możliwości dla polskich uczniów przebywających w Atenach, z drugiej natomiast strony funkcjonowanie trzech osobnych placówek powodowało dezintegrację środowiska polonijnego, znacznie dezorganizowało pracę kary pedagogicznej i negatywnie wpływało na całość procesu dydaktyczno – wychowawczego. Szereg starań ze strony zaangażowanego w system edukacji polskich dzieci za granicą środowiska polonijnego oraz wydane przez ówczesnego ministra Edukacji Narodowej rozporządzenie doprowadziło do otwarcia Zespołu Szkół Ogólnokształcących przy Ambasadzie RP w Atenach. Organem koordynującym wszelkie działania wynikające z realizacji funkcji i zadań szkoły oraz sprawującym nadzór pedagogiczny jest Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą (dawniej: Zespołowi Szkół dla Dzieci Obywateli Polskich Czasowo Przebywających za Granicą) z siedzibą w Warszawie. Obowiązują w nich ramy programowe oparte na krajowej podstawie programowej – zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 31 sierpnia 2010 r. w sprawie organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą (Dz.U. nr 170, poz. 1143).
Polska Szkoła w Atenach prowadzi naukę obowiązujących przedmiotów. Zajęcia były realizowane zarówno w systemie dziennym, uzupełniającym oraz w systemie kształcenia na odległość. Uwzględniając kraj pobytu dzieci oraz ich indywidualne predyspozycje oraz możliwości wzbogacono program edukacyjny o lekcje języka greckiego. Placówka mieści się w budynku wybudowanym specjalnie dla potrzeb szkolnych. Jest zlokalizowana w cichej, pełnej zieleni ateńskiej dzielnicy – Holargos. W roku szkolnym 2002/2003 trwały przygotowania do nadania szkole imienia Zygmunta Mineyki. Warto w tym miejscu wspomnieć, że jest to postać łącząca historie dwóch, bliskich sobie krajów, Polski i Grecji. 3 marca 2003 roku szkoła zyskała swojego patrona – Zygmunta Mineykę.
Mieszczący się do dziś w dzielnicy Holargos Zespół Szkół Ogólnokształcących przy Ambasadzie RP w Atenach przez lata rozwijał się, dając wykształcenie i kształtując poczucie tożsamości narodowej i kulturowej wielu swoich wychowanków.
