Szczecin, położony malowniczo nad Odrą, jest miastem o bogatej historii, pełnym zabytków i miejsc owianych legendami. Z jednej strony znany jest jako miasto portowe i przemysłowe – zwane polskim Seattle. Z drugiej – eleganckie, przypominające swoimi rondami Paryż, a kamienicami i zielenią – nieodległy Berlin. To miejsce, gdzie przeszłość spotyka się z teraźniejszością, tworząc unikalny klimat, który przyciąga turystów z całego świata.
Historia: Od Wczesnych Dziejów do Współczesności
Średniowiecze i początki istnienia miasta
Początki Szczecina sięgają przełomu VII\VIII wieku, założyli go Wkrzanie (średniowieczne plemię słowiańskie) na terenie dzisiejszego Wzgórza Zamkowego. Początkowo osada miała charakter typowo rolniczy i hodowlany, jednak wraz z rozwojem handlu i rzemiosła przebudowano ją do grodu. W X wieku ze względu na niezwykle dogodne położenie geograficzne i dostęp do Morza Bałtyckiego, Szczecin stał się ważnym w Europie ośrodkiem handlowym i portowym. W 1181 roku miasto weszło w skład Świętego Cesarstwa Rzymskiego, co tylko podkreślało jego szczególne znaczenie w tym regionie. W XIII wieku Szczecin uzyskał prawa miejskie, co dało impuls do dalszego rozwoju urbanistycznego.
Czasy Hanzy i Nowożytność
W XIV wieku Szczecin dołączył do Hanzy, potężnej ligi handlowej miast nadbałtyckich, co jeszcze bardziej umocniło jego pozycję jako centrum handlowego. Niestety w XVII wieku miasto stało się areną wielu zbrojnych konfliktów. Po wojnie trzydziestoletniej Szczecin należał do Szwecji, która w 1720 roku utraciła miasto na rzecz Prus. W okresie wojen napoleońskich był okupowany przez Francuzów.
Wojny Światowe i Współczesność
II wojna światowa przyniosła Szczecinowi znaczne zniszczenia. Wskutek alianckich nalotów bombowych od 1943 r. zabudowa miasta została zniszczona w 60–70%, port wraz z przyległościami w 70–80%, a obiekty przemysłowe uległy zniszczeniu niemal w 90%. Na jego terenie istniało ok. 100 obozów pracy przymusowej.
Po wojnie miasto znalazło się w granicach Polski. Oficjalne przekazanie go władzom nastąpiło 5 lipca 1945 roku, jednak Polska administracja przejęła Szczecin z wyłączeniem portu, który w całości pozostawał w rękach sowieckich do 1947 roku (w części nawet do 1955 roku). Sowieci wykorzystywali szczeciński port do załadunku zdobycznego sprzętu z terenu Niemiec.
Zmiana władzy zapoczątkowała nowy rozdział w historii Szczecina. Rozpoczęto jego intensywną odbudowę oraz pokierowano rozwój w stronę przemysłu stoczniowego, który stał się jednym z filarów lokalnej gospodarki. Dziś Szczecin jest ważnym ośrodkiem kulturalnym, akademickim i gospodarczym w Polsce, przyciągającym zarówno mieszkańców, jak i turystów.
Najciekawsze atrakcje w Szczecinie
Zamek Książąt Pomorskich
Zamek Książąt Pomorskich to jeden z najbardziej rozpoznawalnych zabytków Szczecina. Położony jest w północno-wschodniej części starego miasta. Rezydencja wznosi się na wysokiej nadodrzańskiej skarpie, poniżej której rozciąga się najstarsza dzielnica zwana obecnie Podzamczem. W przeszłości był rezydencją dynastii Gryfitów, panującej w Księstwie Pomorskim od XII w. do 1637 r. Jego obecny kształt stanowi odbicie burzliwej historii miasta. Fasady zamku zdobią późnogotyckie maswerki i renesansowe attyki. W jego wnętrzach znajduje się m.in. Cela Czarownic z replikami narzędzi kar i tortur, a także Gabinet Lubinusa, wybitnego kartografa z XVII w., z niezwykle cennym egzemplarzem Wielkiej Mapy Księstwa Pomorskiego. Dziś zamek jest siedzibą muzeum oraz centrum kultury, gdzie odbywają się liczne wystawy, koncerty i wydarzenia kulturalne.
Legenda o Białej Damie: Zamek Książąt Pomorskich jest miejscem wielu legend, w tym tej o Białej Damie. Według opowieści, duch księżnej Anny Jagiellonki przechadza się po zamku, szukając spokoju. Księżna miała być nieszczęśliwa w małżeństwie, a jej duch pojawia się nocą, przypominając o dawnych czasach.
Wały Chrobrego
Wały Chrobrego to reprezentacyjny taras widokowy nad Odrą, z którego roztacza się piękny widok na rzekę i port. Zaprojektowane przez Wilhelma Meyera-Schwartau, jest jednym z najciekawszych i najbardziej monumentalnych kompleksów urbanistyczno-architektonicznych z początku XX w. w tej części Europy. Do dziś stanowią jedno z ulubionych miejsc spacerowych mieszkańców i turystów. Znajdują się tu także Muzeum Narodowe oraz Teatr Współczesny, co czyni to miejsce centrum kulturalnym miasta.
Katedra św. Jakuba
Gotycka Katedra św. Jakuba jest jednym z najwyższych budynków sakralnych w Polsce. Pod względem architektonicznym wzniesiona w XIV i XV stuleciu świątynia należy do dzieł gotyku ceglanego – charakterystycznego dla krajów nadbałtyckich stylu w architekturze gotyckiej. Jej dzisiejszy wygląd jest wynikiem licznych przebudów. Warto wspiąć się na wieżę katedry, skąd można podziwiać panoramę miasta.
Legenda o złotej kaczce: W podziemiach Katedry św. Jakuba ma ponoć mieszkać złota kaczka, która strzeże skarbów zakopanych przez dawnych mieszkańców miasta. Legenda głosi, że kaczka pokazuje się tylko wybranym, a jej pojawienie się jest zwiastunem wielkiego szczęścia lub nieszczęścia.
Filharmonia Szczecińska
Nowoczesny budynek Filharmonii Szczecińskiej, otwarty w 2014 roku, zdobył wiele nagród architektonicznych. Jego futurystyczna bryła przypomina góry lodowe, co czyni go jednym z najbardziej charakterystycznych budynków w mieście. Filharmonia jest centrum muzyki i kultury, organizując liczne koncerty i wydarzenia artystyczne, które przyciągają melomanów z całego świata.
Puszcza Bukowa i Jezioro Szmaragdowe
Dla miłośników natury Szczecin oferuje Park Krajobrazowy “Puszcza Bukowa”, malowniczy teren zielony idealny na spacery i wycieczki rowerowe. Wokół Parku została wyznaczona otulina, która stanowi swoistą strefę buforową pomiędzy Parkiem, a obszarami zagospodarowanymi. Początkowo powierzchnia Parku wynosiła 6700 ha, jednak po przeprowadzonej w 1989 roku korekcie granic jego powierzchnia została powiększona do 9096 ha, zaś powierzchnia otuliny zmniejszona do 11842ha. W sercu puszczy znajduje się Jezioro Szmaragdowe, które swoją nazwę zawdzięcza pięknej, zielonej wodzie. To idealne miejsce na relaks i odpoczynek od miejskich upałów.
Nowe inwestycje
Czerwony Szlak – Nowa Trasa Turystyczna
Jedną z najnowszych inwestycji w Szczecinie jest Czerwony Szlak, który został zaprojektowany z myślą o turystach i mieszkańcach miasta. Trasa ta prowadzi przez najważniejsze i najpiękniejsze miejsca w Szczecinie, łącząc zabytki, parki oraz miejsca kultury i rozrywki. Szlak zaczyna się przy Zamku Książąt Pomorskich i wiedzie przez Wały Chrobrego, Katedrę św. Jakuba oraz Filharmonię Szczecińską, kończąc się w Puszczy Bukowej. Czerwony Szlak jest doskonałym sposobem na poznanie miasta w sposób aktywny, oferując jednocześnie możliwość podziwiania różnorodnych atrakcji i krajobrazów.
Muzeum Techniki i Komunikacji
Muzeum Techniki i Komunikacji otwarto w zrewitalizowanych halach tramwajowych z początku XX wieku. Gromadzi ono unikatowe eksponaty takie jak zabytkowe pojazdy, tramwaje, autobusy oraz różnorodne urządzenia techniczne. Dzięki interaktywnym wystawom i nowoczesnym rozwiązaniom multimedialnym, Muzeum Techniki stało się ważnym ośrodkiem edukacyjnym, przyciągającym zarówno dzieci, młodzież, jak i dorosłych zainteresowanych technologicznym dziedzictwem.
Szczecińska Wenecja
Szczecińska Wenecja, znana również jako Łasztownia, to kolejny ambitny projekt, który ma na celu ożywienie przestrzeni nad wodą i stworzenie nowoczesnej dzielnicy rekreacyjno-kulturalnej. Ten obszar, położony nad Odrą, przechodzi gruntowną rewitalizację, obejmującą budowę nowych marin, restauracji, kawiarni oraz przestrzeni publicznych. Szczecińska Wenecja ma stać się miejscem spotkań i relaksu, łącząc tradycję z nowoczesnością.
Szczecińskie przysmaki
Paprykarz Szczeciński
Jednym z najbardziej rozpoznawalnych przysmaków Szczecina jest Paprykarz Szczeciński. Jest to pikantna pasta rybna, której historia sięga lat 60. XX wieku. Paprykarz został stworzony przez pracowników Przedsiębiorstwa Połowów Dalekomorskich i Usług Rybackich „Gryf”, inspirowany daniem jedzonym w Afryce Zachodniej. Składa się z ryby (głównie dorsza), ryżu, koncentratu pomidorowego, cebuli, oleju i przypraw, w tym papryki, która nadaje mu charakterystyczny smak. Paprykarz Szczeciński stał się kultowym produktem, znanym nie tylko w Polsce, ale i za granicą. Najlepiej smakuje świeżo przyrządzony przez lokalnych kucharzy, min. w restauracjach Mała Tumska, Paprykarz Fish Market i Spiżarnia Szczecińska.
Paszteciki
Pasztecik to lokalny przysmak w postaci drożdżowego ciasteczka z wytrawnym farszem, zazwyczaj jest to kapusta z grzybami lub mięso najczęściej wieprzowe i drobiowe, z dodatkiem wątróbki, cebuli, jajek oraz przypraw. Pomimo że paszteciki kojarzone są w Polsce głównie z Wigilią Bożego Narodzenia jako dodatek do barszczu, w Szczecinie są serwowane w restauracjach przez cały rok np. w lokalu Pasztecik przy ul. Wojska Polskiego 46.
Ciekawostki
Szczecińskie mozaiki
W mieście znajduje się ponad 140 dzieł sztuki wykonanych w technice mozaiki. Są to min. przedwojenne mozaiki umieszczone na starych płytach nagrobnych, dzieła artystów i plastyków tworzących w latach PRL i prace współczesnych twórców.
Ulice pachnące czekoladą
W 1946 roku przy ulicy Dubois powstało Przedsiębiorstwo Przemysłu Cukrowego „Gryf”. Od lat 70. fabryka działa na Łasztowni. Obecnie produkowana jest tam czekolada gorzka, deserowa i mleczna używana do dalszego przerobu, dlatego większość produktów sprzedawana jest w płynie i pakowana do cystern. Podczas spacerów po mieście można rozkoszować się wspaniałym zapachem czekolady.
Teatr na wodzie
Szczecin może poszczycić się pierwszym na świecie teatrem na wodzie. „Barka” to unikalna scena teatralna, która od 1979 roku prezentuje widowiska w nietypowym otoczeniu rzeki. To miejsce przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turystów.
Niezwykły zegar
Johann Friedrich Eosander von Göthe autor znanej na całym świecie bursztynowej komnaty nim stworzył to słynne dzieło jako młody architekt stawiał pierwsze kroki w Szczecinie. Jego karierę zapoczątkował projekt zegara zamkowej wieży. Pochodzi z 1693 roku, a jego tarcza ma ponad 7 m wysokości. Znajduje się na nim błazen wybijający kwadranse i godziny oraz twarz w masce śledząca oczyma wskazówkę. Zegar jest chlubą Szczecina i jednym z najciekawszych zabytków tego typu w Polsce.
Winnice w Szczecinie
Uprawy winorośli na Pomorzu wiążą się z misjami chrystianizacyjnymi Ottona z Bambergu. W 1243 roku cysterki założyły w podszczecińskiej wsi Frauendorf (obecnie jest to dzielnica Szczecina – Golęcino) klasztor i winnicę. Wino produkowano do 1945 roku, jednak po wielu latach okazało się, że w związku z ociepleniem klimatu okolice Szczecina ponownie mają idealne warunki do uprawy winorośli. W całym województwie zachodniopomorskim funkcjonuje obecnie nawet kilkadziesiąt winnic.
Szczecin to doskonały kierunek na weekendowe wypady. Miasto oferuje zwiedzającym wiele atrakcji i daje mnóstwo możliwości na spędzenie wolnego czasu.
Joanna Ostrowska
