Marmurowa głowa z epoki rzymskiej, datowana na około 150 rok n.e., została przekazana państwu greckiemu przez Muzeum Archeologiczne Uniwersytetu w Münster w Niemczech. Decyzja o jej zwrocie zapadła po przeprowadzeniu badań, które potwierdziły wątpliwości dotyczące legalności jej pochodzenia. Obecnie eksponat jest wystawiany w Muzeum Archeologicznym w Salonikach.
Symboliczny gest zwrotu
Jak podkreśliła grecka minister kultury Lina Mendoni podczas ceremonii przekazania, decyzja o zwrocie artefaktu ma szczególne znaczenie symboliczne. „Nie jest to wynik udanego roszczenia, lecz dobrowolnej decyzji Muzeum Archeologicznego Uniwersytetu w Münster o zwróceniu głowy Grecji” – powiedziała. Artefakt trafił do muzeum w 1989 roku jako darowizna od niemieckich obywateli, jednak jego wcześniejsza historia była niejasna i budziła podejrzenia.
Badania przeprowadzone przez niemieckich archeologów potwierdziły, że marmur użyty do stworzenia rzeźby pochodzi z kamieniołomów na wyspie Thasos w północnym regionie Morza Egejskiego, co wzmocniło przekonanie o greckim pochodzeniu dzieła.
Profesor Achim Lichtenberger, dyrektor Muzeum Archeologicznego Uniwersytetu w Münster, przyznał, że zwrot eksponatu był trudnym krokiem. „Dla mnie, jako kierownika kolekcji uniwersyteckiej, jest to bolesne, że tracimy tak wyjątkowy obiekt. Jednak jako archeolog cieszę się, że rzeźba wraca na swoje miejsce pochodzenia, gdzie może być ponownie badana w kontekście historycznym, obok innych dzieł z tych samych warsztatów” – powiedział.
Głowa przedstawia brodatego mężczyznę z fryzurą charakterystyczną dla czasów panowania cesarza Trajana (98-117 n.e.). Jej dokładne pochodzenie, sposób usunięcia z pierwotnej lokalizacji oraz okoliczności, w jakich trafiła do darczyńców w 1989 roku, pozostają nieznane.
Odpowiedzialność za dziedzictwo
Profesor Lichtenberger zwrócił uwagę na konieczność przestrzegania etycznych standardów w zarządzaniu kolekcjami muzealnymi. „Niestety, wciąż zdarza się, że niektóre obiekty trafiają do muzeów w sposób, który nie powinien być stosowany zgodnie z zasadami etyki oraz prawnymi ramami Konwencji UNESCO z 1970 roku. Jako instytucja zaangażowana w badania naukowe i kształcenie przyszłych pokoleń archeologów, stale przeglądamy nasze zbiory” – dodał.
Popiersie, które jest drugim artefaktem zwróconym przez Uniwersytet w Münster do Grecji, dołącza do wcześniej repatriowanego eksponatu – skyphosu. Skyphos, kielich ofiarowany Spyrosowi Louisowi, zwycięzcy pierwszego nowożytnych Igrzysk Olimpijskich w maratonie, został zwrócony w 2019 roku i obecnie jest eksponowany w Muzeum Starożytnych Igrzysk Olimpijskich w Olimpii.
Powrót marmurowej głowy do Grecji stanowi przykład współpracy międzynarodowej na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego oraz wyraz poszanowania dla zasad etyki i prawa w świecie muzealnictwa.
