W Grecji lato bez cukinii nie istnieje. Prawie 90% sezonowych potraw (od maja do września) zawiera w sobie kabaczki. Jest praktycznie wszędzie, podawany jest na surowo, smażony, pieczony, duszony oraz gotowany. Przyrządza się z niego zupy, drugie dania, sałatki, surówki, pity, napoje oraz desery. Jest w każdym greckim ogródku, w greckim warzywniaku oraz …w greckim języku. Jego powszechność przyczyniła się do tego, iż bardzo często jest używany metaforycznie w mowie potocznej i ma dość negatywne zabarwienie.
Kabaczek, inaczej cukinia (nazywana po grecku κολοκυθιά [kolokithi’a]) jest odmianą dyni zwyczajnej (po grecku dynia to κολοκύθα [kolok;itha]).
Podobnie, nazwę tę nosi tradycyjna dziecieca zabawa “η κολοκυθιά”[kolokith’a].Polega ona na tym, że dzieci losują po jednym numerze i licytują się kto ma zanieść cukinie dla lisa.
Od nazwy tej zabawy powstało powiedzenie:
“Την κολοκυθιά θα παίξουμε τώρα;” [tin kolokithi’a tha p;ezume t’ora?] (Będziemy się teraz w cukinię bawić?)- określające niezadowolenie mówiącego dotyczące dyskusji, która toczy się wokół tego samego tematu, która nie prowadzi do żadnego rozwiązania. Jest bezsensu targowaniem się lub odpowiadaniem pytaniem na pytanie
Na człowieka głupiego, roztargnionego mówi się “o κολοκύθας” [kolok’ithas].
Cukinia jest rośliną jednoroczną zdużymi żółtymi kwiatami (κολοκυθολούλουδα[kolokithol’uluda]). Kwiaty się jada, zwykle nadziewane są ryżem i warzywami, np. w bardzo popularnej letniej potrawie o nazwie “γεμιστά” (γεμιστά po grecku oznacza “nadziewane”). Kwiaty cukinii można też “wypełniać” innymi przysmakami, na przykład mięsem mielonym, czy serem feta. Poniżej jest link do przepisu na taką potrawę.
Owoce cukinii/kabaczka są powszechnie nazywane cukiniami/kabaczkami (κολοκύθια[kolok’ithia] – zwróćcie uwagę na akcent, tu pada na literę «υ», a w przypadku rośliny na ostatnią literę «α»), w zdrobnieniu κολοκυθάκια [kolokith’akia]. Mają kolor ciemnozielony, rzadziej żółty i pomarańczowy. Potrawy zrobione z cukinii określa sięprzymiotnikiem κολοκυθένιος -α -ο [kolokith’enios, a, o], stąd: κολοκυθένια πίτα, lub κολοκυθόπιτα.
Słowo “τo κολοκύθι” [kolokíθi], czylikabaczek, metaforycznie używa się dla określenia nędznego, zwyczajnego przedmiotu, którego nie chcemy bądź nie możemy opisać.
Ό,τι κολοκύθι βρει το αγοράζει. Kupuje byle co.
Osobę, ktora ma dużą i niekształtną głowę określimy mówiąc, ze magłowę jak kabaczek: “Έχει ένα κεφάλι σαν κολοκύθι” [‘Echi ‘ena kef’ali san kolok’ithi].
Na owoce, które są niedojrzałe bądź nijakie w smaku mówimy “kabaczki”: “Tο καρπούζι βγήκε κολοκύθι” [To karp’uzi wg’ikie kolok’ithi].
Słowa “cukinia” używają Grecy również, jeśli ktoś mówi coś głupiego, bez sensu, dla bezpodstawnych oskarżeń lub opinii i zarzutów:
- κολοκύθια! – “Ale ty bzdury opowiadasz!”, “Ale ściema!”
- κολοκύθια με τη ρίγανη [kolok’ithia me tin r’igani]– dosłownie cukinie z oregano, czyli
- coś, co do siebie zupełnie nie pasuje, nie trzyma się “kupy”,
- κολοκύθια στο πάτερο! [kolok’ithia sto p’atero]
- κολοκύθια τούμπανα! [kolok’ithia t’ubana]
Tych dwóch ostatnich zwrotów nawet nie spróbuję przetłumaczyć, bo nie mają one w ogóle sensu, a to dokładnie ma odzwierciedlać reakcję mówiącego owe zwroty na to, co słyszy. Coś w rodzaju: “mówisz kompletne bzdury”.
Na koniec jeszcze greckie przysłowie z cukinią w roli głównej:
Ο ποντικός στην τρύπα δε χωρεί και κολοκύθια κουβαλεί.
[o podik’os stin tr’ipa dechor’ai ke kolok’ithia kuwal’ai]
– dosłownie: mysz do dziury się nie zmieści, ale cukinie nosi.
Marta Kapelańska