Kiedy uznana na całym świecie projektantka oświetlenia Eleftheria Deko podjęła się zadania ponownego oświetlenia Świątyni Posejdona w Sounion, jednego z najbardziej urzekających stanowisk archeologicznych w Grecji, stanęła przed kilkoma wyzwaniami. Duża część świątyni nie przetrwała, co oznacza, że jeśli ktoś ogląda ją pod pewnym kątem po raz pierwszy, może nie od razu zrozumieć całą jej objętość. Miejsce to oferuje wiele punktów widokowych, zarówno z lądu, jak i morza, z których niektóre wcześniej sprawiały, że w nocy świątynia wydawała się przyćmiona. Dodatkowo, lokalny marmur Agrileza, z którego zbudowano świątynię, nie jest tak fotogeniczny jak marmur Pentelic użyty do budowy Partenonu.
„Musieliśmy znaleźć złotą równowagę, aby pomnik nie wydawał się dwuwymiarowy z niektórych punktów ani nie powodował odblasków z innych. Objętość, geometria i relief struktury musiały być w pełni widoczne.” – mówi projektantka Eleftheria Deko.
Pierwsza faza projektu koncentrowała się na oświetleniu Sanktuarium Posejdona i jego bezpośredniego otoczenia, a druga objęła pozostałości starożytnej osady i murów po północnej i wschodniej stronie.
Główne wyzwanie techniczne i artystyczne zostało spełnione, a nowy nocny wygląd Świątyni Posejdona ujrzał cały świat. Zainstalowano nowe oprawy oświetleniowe, zarówno na północ, jak i na południe od świątyni, wzdłuż obwodu sanktuarium i wewnętrznej strony ściany. Chociaż lamp jest więcej to zanieczyszczenie światłem i zużycie energii nie jest tak duże jak było wcześniej. Na szczególną uwagę zasługuje też sposób wykorzystania temperatury światła.
„W przypadku zewnętrznej strony kolumn zastosowaliśmy chłodniejszy odcień bieli, a cieplejszy dla wnętrza. Z kolei bardziej neutralna tonacja została zastosowana do podstawy świątyni. To zróżnicowanie pomaga lepiej podkreślić objętość i relief. Badaliśmy efekt z różnych punktów. Naszym celem było, aby ludzie rozpoznawali świątynię, a nie tylko widzieli smugę światła w ciemności” – komentuje projektantka.
Nowe oświetlenie Świątyni Posejdona zostało zainaugurowane przez premiera Kyriakosa Mitsotakisa w obecności minister kultury Liny Mendoni, Evangelosa Mytilineosa, prezesa firmy Metlen Energy & Metals, która sfinansowała badanie i wdrożenie projektu oraz wielu znamienitych gości. Wydarzenie uświetnił koncert znanego greckiego kompozytora Stavrosa Xarchakosa. Podczas ceremonii chwalono również wielokrotnie nagradzaną pracę Eleftherii Deko i jej zespołu, w szczególności projekt oświetlenia Akropolu.
Eleftheria Deko i jej zespół zaprojektowali również oświetlenie między innymi dla Akrokoryntu, Świątyni Hefajstosa, Pomnika Filopapposa i Bramy Hippodamejskiej. „Pomniki fascynują mnie w swojej obecnej formie, jak ludzie, którzy się zestarzeli, ale wciąż zachowują swój charakter, godność i wewnętrzny blask. W pewnym sensie, kiedy projektuję ich oświetlenie, czuję się przez nie oświetlona, zagłębiając się w szczegóły ich niezrównanej historii” – opisuje Deko.
„Naszą filozofią jest nie powtarzanie się, unikanie robienia czegoś tylko dlatego, że wiemy, że zrobiliśmy to dobrze w przeszłości. Zamiast tego zaczynamy od zera. Świątynia Posejdona może mieć pewne wspólne odniesienia z Partenonem, ale krajobraz jest zupełnie inny. Pozwalamy, aby samo miejsce, zabytek, architektura, przemówiły do nas, aby powiedzieć nam, czego potrzebuje, żeby błyszczeć. Kierujemy się naszymi podstawowymi zasadami, ale podobnie jak siedem nut fortepianu, który może skomponować nieskończoną liczbę utworów, staramy się odkryć, co jest najlepsze w każdej sytuacji. Oświetlenie Partenonu wykorzystuje dwie oprawy na kolumnę, z kolei w Świątyni Posejdona zainstalowaliśmy jedną oprawę na każde trzy kolumny, zgodnie z filozofią mniej znaczy więcej. Morfologia skały Akropolu bardzo różni się od tej w Sounion. Musieliśmy również upewnić się, że reflektory nie zakłócają krajobrazu ani nie przeszkadzają porannym odwiedzającym” – wyjaśnia Eleftheria Deko.
opr. Milena Sarna
