18 znakomitych książek polecanych przez polsko-greckiego historyka i biografa J. Sobieskiego. Którą z nich już czytałeś?
Leliusz, czyli rozmowa o przyjaźni (Cyceron)
Od dawien dawna filozofowie i poeci sławili wartość przyjaźni. Człowiek oprócz miłości potrzebuje przyjaźni, jeśli nie chce doznać uszczerbku na swojej duszy. Filozofowie starożytnej Grecji i Rzymu cenili przyjaźń, bo rozumieli doskonale, że bez tej wartości życie jest szare i ponure. Rzymski filozof Marek Tulliusz Cyceron ujął to w ten sposób: „Ci, którzy pozbawiają życie przyjaźni, pozbawiają świat słońca”. Dla niego przyjaźń była matką wszelkich cnót. Jego nieśmiertelny traktat o przyjaźni jest niezapomnianą podróżą do świata cnót, świata, który wydaje się być tak daleko od tego, w którym żyjemy dzisiaj…
Krzyżacy (Henryk Sienkiewicz)
Cóż, nie ma potrzeby, bym przekonywał, dlaczego ta słynna opowieść o wojnie, śmierci, ale także o miłości jest uznana jako biblia polskiego patriotyzmu. Każdy Polak wie, że Krzyżacy jest skarbnicą polskości oraz zasad moralnych, jak również wspaniałą rozrywką. Niestety, smutna rzeczywistość jest taka, że gdyby na miejscu Polaków byli Anglicy, Amerykanie, Francuzi czy Żydzi, Hollywood zrobiłby nie tylko film, ale nawet serię telewizyjną, o epickich Krzyżakach. W takim wypadku znaczyłoby to, iż przygody Zbyszka i Maćka zyskałyby znacznie większą popularność na całym świecie.
Dracula (Bram Stoker)
Kocham Draculę. Ta poruszająca powieść gotycka, o przeklinanej miłości i wiecznej walce między Dobrem i Złem, jest niewątpliwie arcydziełem literatury. Co prawda Bram Stoker jako pierwszy o wampirach nie pisał, ale jego twórczość ukształtował wizerunek wampira, nie tylko w literaturze, ale i w świadomości ludzkiej ogólnie. Gorąco polecam.
Wojna Peloponeska (Tukidydes)
Wojna peloponeska – historia wojny (431-404 p.n.e.) pomiędzy Związkiem Ateńskim a Peloponeskim (Sparta) – to jeden z najcenniejszych zabytków antycznej literatury, być może nawet najcenniejszy. Najbardziej fascynującą częścią dzieła Tukidydesa jest Wyprawa Sycylijska (415-413 p.n.e.) – epicka opowieść o patriotyzmie, zdradzie, straconych marzeniach, desperacji, dumie, chciwości i co najciekawsze, o strachu. Poprzez poruszające opowiadania greckiego historyka stajemy się żywą częścią tej przeklętej wyprawy, ponieważ dowiadujemy się o wielu dramatycznych szczegółach największej przygody wszechczasów, w której jak wszystkie nadzieje, tak i marzenia Ateńczyków zostały pochłonięte przez ciemność. Ich los był rzeczywiście niezrównaną tragedią, ale przez kolejne wydarzenia zdajemy sobie sprawę, że nawet po takiej katastrofalnej klęsce nie ma innego wyjścia jak odrodzić się niczym Feniks z popiołów i kontynuować walkę aż do końca.
Próby (Michel de Montaigne)
Zawsze, gdy nadchodziły trudne dla mnie czasy, wracałem do Prób – zbiór esejów Montaigne’a wydany w trzech tomach w 1580 roku. Ten francuski pisarz był wybitnym myślicielem i humanistą, który o wiele lat wyprzedził swoją epokę, a jego dzieło to wielki dziennik z podróży oraz zapiski z życiowych doświadczeń. Co ciekawe, Montaigne powiedział kiedyś: „Piszę moją książkę dla niewielu ludzi i na niewiele lat”. Jakie to szczęście, że los jednak nie zgodził się z jego opinią.
Heretyczka (Hirsi Ali Ayaan)
Islam to totalitarna, prymitywna, imperialistyczna ideologia, która była bardzo blisko zwycięstwa z Zachodem podczas zderzenia cywilizacji. Miałem dylemat, którą książkę wybrać do mojej listy – Heretyczka czy Korzenie nienawiści, czy też Moja prawda o islamie dziennikarki Oriany Fallaci. Wybrałem pierwszą książkę, ponieważ autorka żyła pod presją tej ideologii, a jej walka z największym rywalem Zachodu stała się legendarna. Na dodatek, ta cenna książka analizuje jak poradzić sobie z tym palącym problemem współczesnego świata. Problemem, który znów zaczyna naprawdę robić duży bałagan, zagrażając naszym bezcennym wartościom.
Wspomnienia z przyszłości: nierozwiązane zagadki przeszłości (Erich Von Däniken)
Najbardziej popularna książka Ericha von Dänikena, w której kontrowersyjny autor przedstawia w niej swoją hipotezę, że technologie oraz religie niektórych starożytnych cywilizacji zostały podarowane ludziom przez starożytnych astronautów. Pomimo rzetelnej krytyki wobec różnych części tej książki, można wybaczyć Dänikenowi jego idée fixe o „kosmitach”, gdyż to on odważył się zadać wiele istotnych pytań o tajemnice starożytnych cywilizacji, jakich nikt wcześniej się nie ośmielił. I te intrygujące pytania są wielką zaletą książki. Von Däniken kwestionuje autorytet akademików, pokazując z takim sposobem, że naukowcy nie zawsze mieli przekonujące odpowiedzi i teorie dotyczące wczesnej fazy dziejów ludzkości. Mimo, że została napisana dziesięciolecia temu, Wspomnienia z przyszłości, to nadal bajkowa podróż dla tych, którzy uważają się za odkrywców szukających odpowiedzi o korzeniach i postępie ludzkości.
Losy dobrego żołnierza Szwejka czasu wojny światowej (Jaroslav Hašek)
Józefa Szwejka wszyscy znają i kochają. Na całym świecie książka Haška zyskała status ”kultowej”, a popularność niezbyt dobrego żołnierza nie słabnie. Dziedzictwo czeskiego pisarza pozostawiła głęboki wpływ na gatunek antywojennej literatury, a jego perełkę o perypetiach Szwejka można porównać z komediami Arystofanesa.
Świat Zofii (Gaarder Jostein)
“Kim jesteś?” “Skąd wziął się świat?” to pytania, które w pewnym momencie naszego życia zaczynają nurtować każdego z nas. I to właśnie te pytania stają się motywem przewodnim książki Josteina Gaardera, znakomitego norweskiego pisarza. Świat Zofii to książka kultowa na całym świecie. Czytają ją zarówno dzieci, jak i ich rodzice, a nawet ich dziadkowie. Jest to pasjonująca opowieść o piętnastoletniej dziewczynce, która w tajemniczych okolicznościach odkrywa historię światowej filozofii. Summa summarum Jostein udowodnił, że powieści filozoficzne nie są nudne i mogą cieszyć się wielką popularnością.
Rozmyślania (Marek Aureliusz)
Mimo, że jestem bliżej epikuryzmu niż stoicyzmu, każdy poszukiwacz wiedzy powinien mieć Rozmyślania w swojej bibliotece. Cesarz rzymski Marek Aureliusz – wiodący stoik swojego czasu – wśród swoich silnych poglądów zdawał sobie sprawę ze znaczenia kultywowania spokojnego stanu umysłu. Aby to zrobić, musimy przestać martwić się sprawami, które pozostają poza naszą kontrolą i lepiej koncentrować się na tych aspektach naszego życia, które reprezentują nasz szczęśliwy los. A więc, drogi czytelniku, czy zamierzasz popełnić błąd i zignorować tę szczególną podróż filozoficzną do samego siebie?
Don Kichot z La Manczy (Miguel de Cervantes)
Don Kichot jest alfą współczesnej literatury.To opowieść o naszej naturze, opowieść, która od ponad czterech stuleci panuje nad wyobraźnią intelektualistów, psychologów i zwykłych fanów literatury. W jej tytułowym bohaterze jedni widzą romantycznego rycerza, inni szaleńca, inni bohatera, jeszcze inni symbol powolnej śmierci imperium hiszpańskiego. Pytanie jednak pozostaje: czy faktycznie Don Kichot był śmieszny, czy może świat, któremu niezrozumiany bohater nieudolnie próbował przywrócić czasy honoru, romantyzmu i cnót? Nic dodać nic ująć – mistrzostwo absolutne.
Pamiętniki (Jan Chryzostom Pasek)
Dlaczego każdy Polak musi przeczytać wspomnienia tego aktywnego szlachcica i żołnierza? Bo Pamiętniki to epopeja Sarmacji polskiej. Przez opowiadania Paska czytelnik przeżyje ekscytującą podróż do polskiego świata z tego okresu, w którym dojrzewała polska cywilizacja. Nie bez powodu Pamiętniki stały się źródłem polskiej, pisarskiej inspiracji w XIX wieku i w literaturze XX wieku.
Zderzenie cywilizacji (Samuel P. Huntington)
Zderzenie cywilizacji, to jedna z najważniejszych książek, jakie ukazały się na świecie po zakończeniu zimnej wojny. Amerykański politolog Samuel P. Huntington twierdzi, słusznie w swojej słynnej książce, że politykę światową zdominują zderzenia między cywilizacjami. Cóż, prawdą jest, że od czasów starożytnych zderzenie cywilizacji wciąż trwa. Tak więc dzieło Huntingtona to idealne wprowadzenie dla czytelnika posiadającego niewielką wiedzę o historii, który dowie się więcej o tych konfliktach i wreszcie zrozumie, że “wojna jest ojcem i królem wszystkiego” (Heraklit z Efezu).
Jan Paweł II. Autobiografia (Jan Paweł II)
Jan Paweł II zawsze był autentyczny, zawsze pisał i mówił to, co skrywał w swoim sercu. Chociaż nasz kochany Papież jest już w niebie, czytając tę książkę miałem wrażenie, jakby był tuż obok mnie. Na pewno będę do niej wracać w chwilach zwątpienia i słabości, bo przez myśli Jana Pawła II zrozumiałem doskonale jego przesłanie wobec życia: Nolite timere!
Okręt (Lothar-Günther Buchheim)
Okręt to opis wojennych doświadczeń autora, który zabrał mnie w otchłań Atlantyku i do mrocznego królestwa wojny podwodnej. W tym klaustrofobicznym świecie, radość z zatopienia wrogiej jednostki zmienia się w zwierzęcy strach. Oczekiwanie na prawie nieuniknioną śmierć, w zamkniętej puszce z cienkiej stali, śmierć spowodowaną przez wybuch bomby głębinowej – najbardziej przerażający dźwięk śmierci. Wybuch, który zabrał życie około 30.000 Niemców (całkowita liczba załóg wynosiła 40.000 podczas II wojny światowej). Ktoś, kogo interesuje tematyka wojny, nie może pominąć tej książki.
The Vampire in Europe (Montague Summers)
Co takiego jest w wampirach i co ekscytuje nas w nich tak bardzo? Dlaczego nieustannie lubimy być przerażeni, czy to w literaturze czy w filmie, przez nieśmiertelne stworzenia, które podstępnie mordują swoje ofiary, zakradając się w nocy i wysysając krew? Istnieje jakiś mistycyzm, coś domyślnie seksualnego o skłonności wampira – bestia w ludzkiej skórze. Oni doświadczają tego erotycznego, zakazanego związku między seksem a śmiercią. Poza tym, sama krew jest istotą życia i jest w tym coś pierwotnego i cielesnego. Summers – najbardziej znany autorytet w sprawie wampirów, wilkołaków i demonów – udowodnił w swojej legendarnej książce, że ta przeklęta i demoniczna istota nadal fascynuje, budzi strach, ale przede wszystkim pozostaje nieodkrytą tajemnicą.
Carnage and Culture: Landmark Battles in the Rise to Western Power (Victor Davis Hanson)
Hanson opisuje w swoim bestsellerze kluczowe bitwy przez stulecia, aby podkreślić nadrzędny temat – wojskową wyższość Zachodu wobec innych, podczas zderzenia cywilizacji. Wybitny historyk uważa, że korzenie zachodniej przewagi wojskowej leżą w greckiej cywilizacji i jej dziedzictwie, a zwłaszcza jej racjonalnej, celowej myśli, która odrzuca nadmierną zależność od polityki tyranicznej – silnej cechy cywilizacji azjatyckich. Ta książka jest jednym z najlepszych przykładów, aby zrozumieć, dlaczego Zachód jest wyższą cywilizacją niż inne. Szkoda, że autor postanowił napisać o bitwie pod Lepanto zamiast o bitwie pod Wiedniem – być może wtedy jakiś polski wydawca byłby zainteresowany wydaniem jego dzieła w języku polskim.
Travels with Epicurus: A Journey to a Greek Island in Search of a Fulfilled Life (Daniel Klein)
Kolejna świetna książka, która nie została przetłumaczona na język polski (polski tytuł brzmiałby: Podróże z Epikurem: Podróż na grecką wyspę w poszukiwaniu spełnionego życia). Epikur dla mnie jest jedynym filozofem, który zrozumiał, czym naprawdę jest życie. Klein eksplorował zrelaksowany grecki styl życia na wyspie Hydra i po drodze dotarł do idei Epikura, a także innych wybitnych filozofów takich jak Arystoteles, Bertrand Russell, William James, itd. Jednak ta książka jest adresowana głównie do osób średniego wieku, bo autor koncentruje się bardziej na negocjacjach z wątpliwościami budzącymi się wokół powolnego przejścia do starości. Podsumowując, opowieść Kleina jest wspaniałą i żywą rozmową oferującą „składniki” potrzebne do osiągnięcia sztuki dobrego życia.
Miltiades Varvounis jest historykiem i pisarzem. Napisał kilka książek w języku greckim i angielskim, w tym „Jan Sobieski: The King Who Saved Europe” i „Made in Poland: The Women and Men”.
