Myrtis to imię nadane przez archeologów 11-letniej dziewczynce ze starożytnych Aten, której szczątki odkryto w latach 1994–95 w masowym grobie podczas prac przy budowie stacji metra w Kerameikos w Grecji. Imię zostało wybrane spośród popularnych starożytnych greckich imion. Analiza wykazała, że ciało Myrtis i dwa inne ciała w masowym grobie zmarły na dur brzuszny podczas zarazy ateńskiej w 430 roku p.n.e. Regionalne Centrum Informacyjne ONZ uczyniło Myrtis symbolem Milenijnych Celów Rozwoju i wykorzystało ją w kampanii ONZ „We Can End Poverty”.
Ludzkie szkielety pochodzące z klasycznej Grecji nie są popularne, ponieważ większość pochówków w tamtym czasie była poprzedzona kremacją. Przed Myrtis nie odnotowano żadnej próby rekonstrukcji twarzy starożytnego greckiego człowieka. Czaszka Myrtis była w niezwykle dobrym stanie. Grecki profesor Manolis Papagrigorakis poprosił szwedzkich specjalistów o pomoc w odtworzeniu rysów twarzy. Do nieinwazyjnej akwizycji wysokiej rozdzielczości danych anatomicznych czaszki Myrtisa zastosowano specjalny skaner. Objętość czaszki określono na 446 cm sześciennych. Po zeskanowaniu powstała dokładna replika jej czaszki, która stała się podstawą do późniejszej kryminalistycznej rekonstrukcji twarzy. Rekonstrukcję przeprowadzono tak zwaną „metodą Manchesteru”. Oznacza to, że tkanki twarzy odkładano od powierzchni czaszki na zewnątrz za pomocą kołków do oznaczania głębokości w celu określenia grubości. Kształt, rozmiar i położenie oczu, uszu, nosa i ust określono na podstawie cech leżących pod spodem tkanek szkieletowych. Wyrzeźbiono 20 różnych mięśni. Grubość tkanek twarzy oceniano na podstawie średnich wartości pobranych z odpowiednich tabel referencyjnych dotyczących wieku, płci i rasy. Szerokość ust i grubość wargi zostały oszacowane na podstawie wzoru i cech szkieletu twarzoczaszki związanego z nimi obszaru. Zrekonstruowana twarz Myrtis miała brązowe oczy i rude włosy, ale ich prawdziwy kolor można określić jedynie na podstawie analizy DNA. Fryzura, którą otrzymała, jest zgodna z ówczesną modą.
W szczątkach Myrtis zaobserwowano wady zgryzu szkieletowego i zębowego. Inne zgłaszane problemy stomatologiczne to ektopowe wyrzynanie wargowe kłów szczęki mezjalnie do ich zatrzymanych mlecznych poprzedników, ektopowe dystalnie kierowane wyrzynanie dolnego pierwszego przedtrzonowca i jednostronnie brakujący trzeci trzonowiec dolny.
Myrtis jest jednak doskonałym zobrazowaniem człowieka w ówczesnych, minionych czasach. Badacze i naukowcy z całego świata chętnie pochylają się nad jej postacią. Więcej o Myrtis można dowiedzieć się z opracowania zamieszczonego na popularnym serwisie. Filmik ten stanowi też swoistego rodzaju nie tylko lekcję historii, ale odniesienie do aktualnej sytuacji epidemiologicznej w Grecji i na Świecie.
W filmie, który powstał dzięki wspólnej inicjatywie Papagrigorakisa i ONZ, 11-letnia Greczynka, która żyła tak dawno temu, zgadza się z przekonaniem, że cała ludzkość, zjednoczona razem, ponownie wygra walkę z dzisiejszym wspólnym wrogiem – jakim jest COVID. Mała dziewczynka, która kiedyś bawiła się u podnóża Akropolu w Atenach, bez wątpienia wpatrując się w Partenon tak jak my dzisiaj zwraca uwagę odbiorców na istotne tematy roku 2021. Filmik, chociaż zaprezentowany jest z użyciem prostego języka zawiera elementy symboliki. Można zatem powiedzieć, że Myrtis zwraca się w nim bezpośrednio do każdego z nas i tym samym każdy odbiorca odbiera i rozumie jej przekaz na swój sposób.
Warto zaznaczyć, że Myrtis nie odnosi się tylko do sytuacji pandemicznej. Mając na uwadze, że ONZ nazwało Myrtisa „Przyjacielem Milenijnych Celów Rozwoju” wraz z innymi osobistościami międzynarodowymi, takimi jak Sekretarz Generalny ONZ, Kofi Annan, Prezydent Irlandii Mary Robinson i aktywistka Bianca Jagger odgrywa ona szczególną rolę. W tym charakterze Myrtis niesie swoistego rodzaju przesłanie do przywódców świata, prosząc ich o ratowanie życia milionów dzieci, które umierają z powodu chorób, takich jak ta, która ją zabiła. Choroby, którym w dzisiejszych czasach można zapobiec, a nawet wyleczyć.
Dawna dziewczyna z Aten kontynuuje swoją imponującą podróż dookoła świata.
Jej historię, której uczy się w szkołach w Grecji i za granicą, opowiedziano teraz tysiącom uczniów na całym świecie. Była nawet tematem konferencji naukowych. Maleńka starożytna grecka dziewczynka zainspirowała tysiące ludzi, niosąc swoje ponadczasowe przesłanie, ostrzegające o spustoszeniach wojennych, ubóstwie i śmiertelności dzieci.
W ten sposób starożytny Grek stał się symbolem nie tylko nauki, ale uniwersalnych wartości, które towarzyszyły człowiekowi od starożytności po dzień dzisiejszy.
tekst: Markos Mavridis
