W południe, 4 czerwca 2004 roku, na wzgórzu nad Stadionem Olimpijskim w Atenach, Fani Pallis-Petralia, ówczesna wiceminister kultury, obserwowała z niepokojem budujący się projekt. Zaledwie kilka miesięcy przed rozpoczęciem igrzysk olimpijskich w Atenach, ogromne dźwigi precyzyjnie podnosiły dwa stalowe łuki o wadze 9 000 ton, które miały stać się częścią nowej struktury – znanej później jako Calatrava. Choć pytano ją, czy obiekt zdąży zostać ukończony na czas, minister odpowiedziała z pełnym przekonaniem: „Tak”.
Podczas ceremonii otwarcia igrzysk, dach zaprojektowany przez słynnego hiszpańskiego architekta Santiago Calatravę stał się głównym punktem widowiska, a architektura wznosiła się nad stadionem, zachwycając widzów, kiedy z jego łuków wystrzeliwały fajerwerki.
Wyzwania konstrukcyjne i konserwacja po igrzyskach
Choć konstrukcja Calatravy była spektakularna, po zakończeniu igrzysk zaczęły pojawiać się pytania o stabilność i bezpieczeństwo dachu. Przez dwie dekady projekt nie doczekał się wymaganych kontroli konserwacyjnych, co stało się przyczyną kontrowersji. „Nie ma powodu do obaw” – zapewniają specjaliści, choć podkreślają, że nadszedł czas na renowację, której koszt oszacowano na 78,23 miliona euro.
W grudniu 2023 roku Grecki Fundusz Własności Państwowej ogłosił przetarg na projekt „Rehabilitacja strukturalna i funkcjonalna dwóch dachów Centralnego Stadionu i Toru Kolarskiego w Kompleksie Olimpijskim w Atenach – OAKA”. Całkowity koszt projektu to 63,09 miliona euro bez VAT-u, czyli 78,23 miliona euro z VAT-em. Przewidywany czas realizacji to 14 miesięcy od podpisania umowy, a wykonawca będzie odpowiedzialny za utrzymanie stadionu w czasie renowacji.
Zakres prac renowacyjnych
Kluczowym zadaniem będzie konserwacja metalowej konstrukcji dachu, co wiąże się z wymagającą inspekcją i naprawą uszkodzonych punktów oraz wymianą niektórych elementów. Stalowe łuki dachu mają 80 metrów wysokości, 304 metry długości i ważą w sumie 9 000 ton, a cały dach zajmuje powierzchnię 25 000 m².
W ramach renowacji wykonawca przeprowadzi kontrolę nieniszczącą połączeń spawanych i śrubowych dachu, wzmocni miejsca wymagające naprawy, zapewni szczelność połączeń, wymieni panele poliwęglanowe oraz odnowi malowanie powierzchni metalowych.
Po zakończeniu prac dach ma być w takim stanie, jakby dopiero co ukończono jego budowę. Projekt będzie realizowany w systemie projektuj-buduj, co pozwoli na lepszą organizację równoległego użytkowania stadionu i toru kolarskiego podczas prac.
Trudności związane z realizacją projektu
Wykonanie tak skomplikowanej operacji konserwacyjnej wiąże się z wieloma wyzwaniami. Na przykład, podczas prac nad dachem będzie konieczne zamknięcie stadionu na kilka miesięcy, aby zapewnić bezpieczeństwo ekipom pracującym na wysokości 80 metrów, ponad 70 metrów wyżej niż Parthenon. Równocześnie stadion będzie musiał być użytkowany w okresach, kiedy nie odbywają się na nim wydarzenia sportowe, co wymaga precyzyjnego planowania i koordynacji.
Dodatkowo, projekt obejmuje kontrolę ponad 1 800 km spawów, wymianę 500 ton śrub o różnych rozmiarach oraz inspekcję 10 kilometrów stalowych kabli. Ponadto, cała konstrukcja opiera się na fundamentach o głębokości 27 metrów, które również będą musiały zostać sprawdzone i w razie potrzeby wzmocnione.
Koszt i czas realizacji projektu
Renowacja dachu Calatravy jest jednym z najbardziej kosztownych projektów związanych z infrastrukturą olimpijską. Szacuje się, że koszt całkowity budowy dachu w 2004 roku wyniósł około 376 milionów euro, podczas gdy pierwotny budżet wynosił 251,1 miliona euro. Choć projekt był krytykowany za wysokie koszty, jego wartość architektoniczna i konstrukcyjna wciąż budzi podziw, a sam Calatrava określił go jako inwestycję wartą poniesionych kosztów.
Projekt ten nie sprowadza się jednak jedynie do estetyki. Kluczowym celem jest zapewnienie długoterminowej stabilności i bezpieczeństwa tej wyjątkowej konstrukcji, która została zaprojektowana tak, aby wytrzymać ekstremalne warunki, takie jak temperatury powyżej 70°C, trzęsienia ziemi o sile 7 stopni w skali Richtera oraz wiatry osiągające prędkość 120 km/h.
Prace remontowe obejmują kompleksowy zakres działań, które przywrócą pierwotną funkcjonalność dachu oraz zapewnią jego trwałość na kolejne dekady. Mimo trudności logistycznych związanych z realizacją tego złożonego projektu, efekt końcowy ma być wart poniesionych wysiłków. Zakończenie renowacji planowane jest na 2026 rok, co pozwoli stadionowi i torowi kolarskiemu znów w pełni spełniać swoje funkcje zgodnie z nowoczesnymi standardami bezpieczeństwa i użytkowania.