5 maja 1846 roku w Woli Okrzejskiej na Podlasiu urodził się Henryk Sienkiewicz – pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla (1905), autor między innymi „Trylogii”, „Krzyżaków, „Quo vadis” oraz „W pustyni i w puszczy”.
Dziś mija 170. rocznica urodzin, a 15 listopada sto lat od śmierci Henryka Sienkiewicza – powieściopisarza i publicysty, laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w roku 1905 za całokształt twórczości.
Pisarz urodził się 5 maja 1846 r. we wsi Wola Okrzejska na Podlasiu w zubożałej rodzinie szlacheckiej. Miał cztery siostry i brata. Rodzina przenosiła się kolejno do Grotek, Wygnanowa, Potkanny koło Przytyka, Grabowców i Wężyczyna, aby od 1861 roku osiąść na stałe w Warszawie. Od 1858 roku Sienkiewicz uczęszczał do kilku gimnazjów warszawskich, mieszkając na ogół nie z rodziną, lecz na stancji. W szkole interesował się historią i literaturą. Trudne położenie finansowe rodziny sprawiło, że wcześnie musiał na siebie zarabiać między innymi jako guwerner. W tym charakterze w wieku dziewiętnastu lat trafił np. do domu Weyherów w Płońsku. Prawdopodobnie w tym czasie napisał swoją pierwszą niepublikowaną powieść – Ofiara. Zgodnie z wolą rodziców Henryk Sienkiewicz zdał na wydział lekarski Szkoły Głównej Warszawskiej. Z czasem zrezygnował ze studiów medycznych i podjął studia prawnicze, by w ostateczności przenieść się na Wydział Filologiczno-Historyczny.
Na czas studiów przypadają pierwsze próby literackie Sienkiewicza. W 1867 roku Tygodnik Ilustrowany nie przyjął do druku jego wierszowanej Sielanki młodości. Młody autor przerzucił się na prozę. Napisał swoją pierwszą powieść Ofiara (nie zachowała się), pracował też nad drugą – Na marne (wydrukowaną w 1872). W 1869 debiutował jako dziennikarz. W 1876 wyjechał wraz z Heleną Modrzejewską oraz grupą znajomych do USA. Z tego okresu pochodzą: Listy z podróży, Szkice węglem, Komedia z pomyłek, Przez stepy, W krainie złota, Za chlebem, Latarnik, Wspomnienia z Maripozy, Sachem. Pisarz wócił do Europy w 1878 roku. W 1880 napisał utwór historyczny Niewola tatarska, pracował nad powieścią historyczną Ogniem i mieczem, która zaczęła się ukazywać w odcinkach od 2 maja 1883 do 1 marca 1884 roku. Pisarz rozpoczął prace nad kolejną częścią Trylogii – Potopem. Po powrocie do Warszawy ukazała się trzecia część Trylogii – Pan Wołodyjowski. Trylogia wyniosła Sienkiewicza na szczyty popularności i uczyniła z niego najpopularniejszego pisarza polskiego. W 1892 roku Sienkiewicz podpisał umowę na powieść Rodzina Połanieckich, książkowe wydanie ukazało się w 1895 roku. W 1893 roku pisarz przystąpił do przygotowań nad powieścią Quo vadis. Koniec lat osiemdziesiątych i początek lat dziewięćdziesiątych to dla Sienkiewicza okres bardzo wytężonej pracy nad kilkoma powieściami. W lutym 1895 roku napisał pierwsze rozdziały Quo vadis. Powieść zaczęła się ukazywać drukiem w marcu 1895 roku w Gazecie Polskiej (w Warszawie), w Czasie (w Krakowie) oraz Dzienniku Poznańskim (w Wielkopolsce). Książka do dziś cieszy się wyjątkową popularnością, została przetłumaczona na wiele języków.
W 1900 roku pisarz obchodził swój jubileusz pracy twórczej. Otrzymał od społeczeństwa majątek w Oblęgorku. W tym samym roku Uniwersytet Jagielloński przyznał mu tytuł doktora honoris causa. W 1905 roku roku otrzymał nagrodę Nobla za całokształt pracy artystycznej.W 1910 ukazała się w odcinkach w Kurierze Warszawskim jego powieść skierowana dla młodzieży pod tytułem W pustyni i w puszczy.
Po wybuchu I wojny światowej Sienkiewicz wyjechał do Szwajcarii. Był, obok Ignacego Jana Paderewskiego, założycielem Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Zmarł w Vevey 15 listopada 1916, gdzie go pochowano kościele katolickim. W 1924 r. jego prochy sprowadzono do Warszawy do podziemi katedry Świetego Jana.
W 170. rocznicę urodzin oraz 100. rocznicę śmierci Henryka Sienkiewicza Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, mając na uwadze zasługi dla Narodu i nieoceniony udział w dziele odrodzenia Polski, czci Jego pamięć 18 grudnia 2015 r. przyjął uchwałę ustanawiającą rok 2016 Rokiem Henryka Sienkiewicza.
Edyta Ruszkowska
