Licząca prawie 4000 lat tajemnicza minojska budowla, odkryta na szczycie wzgórza w pobliżu Irakleio na Krecie, rodzi intrygujące pytania. Archeolodzy, zwracając uwagę na nietypowy kształt konstrukcji, zastanawiają się, jakie było jej przeznaczenie.
To przełomowe odkrycie archeologiczne zostało dokonane na Krecie, w pobliżu będącego w budowie międzynarodowego lotniska w Kastelli, Irakleio.
Znaleziono je na szczycie wzgórza Papoura i uważa się, że pochodzi z epoki brązu minojskiego (od początku do połowy II tysiąclecia p.n.e.).
Złożona struktura, o średnicy 48 m, składa się z ułożonych koncentrycznie kamiennych pierścieni, tworzących zewnętrzną schodkową krepidomę i centralny okrągły budynek otoczony promienistymi ścianami. Wykopaliska rozpoczęto pięć miesięcy temu. Były one prowadzone przez Danae Kontopodi, archeologa z Ephorate.
„Zdecydowanie nie jest to wieża sygnalizacyjna”, wyjaśniła Vasso Sythiakaki, zarządczyni Irakleio Ephorate of Antiquities. „Nie odnosi się również do kultu Zeusa i Rhei. Pomnik jest wyraźnie minojski”.
Mimo to dokładny cel konstrukcji pozostaje nieznany. Sythiakaki wskazuje, że: „Jest jeszcze za wcześnie, aby znać przeznaczenie odkrytej przez nas konstrukcji. Wykopaliska są w toku. Cokolwiek teraz powiemy, nie będzie to naukowo potwierdzone”.
Sythiakaki wspomina: „Wszyscy zaniemówiliśmy; pierwszą rzeczą, która zaczęła się pojawiać, była schodkowa krepidoma, coś niezwykłego”. Odkrycie idealnego okrągłego kształtu i ściany centralnego budynku tworzącej kopułę jeszcze bardziej zwiększyło zainteresowanie archeologów.
Znany Minojczykom system konstrukcyjny sugeruje, że centralny budynek mógł mieć kopułę. „Ale ten budynek jest otoczony okrągłymi korytarzami i rzędami pokoi” – wyjaśniła Sythiakaki – „więc jest zdecydowanie wyjątkowy. Na Krecie, zwłaszcza na wzgórzu, nie widzieliśmy wcześniej takiej konstrukcji”.
Czy budynek pełnił funkcje rytualne?
Pomimo wielu niejasności, archeolodzy mają na ten temat kilka teorii. „Naszym zdaniem jest to miejsce zgromadzeń, w którym odbywały się rytualne uczty” – kometuje Sythiakaki, odnosząc się do odkryć, takich jak naczynia do picia i jedzenia oraz kości zwierząt.
Uważa się, że konstrukcja pochodzi z wczesnego okresu Protoprzestrzennego (około 1900 r. p.n.e.) i prawdopodobnie była używana w okresie Neoprzestrzennym (około 1700-1450 r. p.n.e.).
Chociaż na Krecie nie ma podobnych obiektów, można je porównać z kompleksami architektonicznymi z epoki brązu znajdującymi się na Bliskim Wschodzie. „Znalezienie takich podobieństw nie byłoby zaskakujące” – podkreśliła Sythiakaki. „Minojczycy są znani ze swoich stosunków handlowych i kulturowych z Egiptem i wschodnimi wybrzeżami Morza Śródziemnego”.
Unikalne znalezisko
Greckie Ministerstwo Kultury opisało to odkrycie jako „unikalne dla archeologii minojskiej”. Jego historyczne znaczenie jest tak duże, że wymaga przeniesienia wieży radarowej lotniska. Ministerstwo ogłosiło również, że ponad 35 stanowisk archeologicznych zostało zbadanych i przekazanych w związku z projektem budowy lotniska. Zostały one wykopane, udokumentowane, a w niektórych przypadkach zasypane lub przeniesione.
„Odkryto bardzo interesujące obiekty, a najciekawsze z nich zostaną wystawione w muzeum, które powstanie w budynku lotniska” – powiedział Sythiakaki.
⛏️Οι ανασκαφικές έρευνες στην κορυφή του λόφου Παπούρα, στο Καστέλλι και του υπό κατασκευή αεροδιαδρόμου, απέδωσαν μνημειακό αρχιτεκτονικό σύνολο, σε κυκλικό σχήμα, μοναδικό για την μινωική αρχαιολογία.
https://t.co/Cfo0DWqBqf#MinCultureGr pic.twitter.com/EELvCFJFSi
— Υπουργείο Πολιτισμού (@cultureGR) June 11, 2024
W miarę kontynuowania wykopalisk archeolodzy z niecierpliwością czekają na dalsze odkrycia, które mogą rzucić światło na cel i znaczenie budowli. Obecnie sugerują, że odgrywała ona rolę wspólnotową lub rytualną w społeczeństwie minojskim.
Odkrycie to nie tylko wzbogaca nasze rozumienie cywilizacji minojskiej, ale także ujawnia skomplikowane sieci kulturowe i handlowe epoki brązu na Morzu Egejskim. W miarę pojawiania się kolejnych szczegółów, wzgórze Papoura może stać się centralnym punktem przyszłych badań archeologicznych i historycznych.
oprac. Joanna Ostrowska
