Μετά από μια απρόσμενη ανακάλυψη στη σοφίτα του σπιτιού ενός πυροσβέστη, κυκλοφόρησε μια συλλογή από φωτογραφίες από την Εξέγερση του Γκέτο της Βαρσοβίας το 1943.
Οι εικόνες αν και δεν δείχνουν την ίδια τη μάχη, η οποία θεωρείται ως η μεγαλύτερη εξέγερση των Εβραίων κατά τη διάρκεια του πολέμου, παρουσιάζει την καταστροφή που προκλήθηκε από τα ναζιστικά-γερμανικά στρατεύματα, καθώς και τις απελάσεις που οδήγησαν σε δεκάδες χιλιάδες θανάτους στο στρατοπέδου εξόντωσης Τρεμπλίνκα.
Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν από τον Zbigniew Leszek Grzywaczewski, τότε μέλος των συνεργείων πυρόσβεσης που στάλθηκαν στο φλεγόμενο γκέτο από τους Γερμανούς για να προστατεύσουν περιουσίες που δεν ήθελαν να καταστραφούν. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του εκεί τράβηξε κρυφά φωτογραφίες χρησιμοποιώντας μια δανεική, καμουφλαρισμένη κάμερα. Πολλές από τις φωτογραφίες τραβήχτηκαν από ένα παράθυρο του νοσοκομείου Άγια Zofia στη γωνία των οδών Żelazna και Nowolipie στη Βαρσοβία, ενώ άλλες σε αυλές εργαστηρίων από στέγες και από παράθυρα. Προκειμένου να χωρέσουν όσο το δυνατόν περισσότερες εικόνες στην ταινία, μερικές φορές ο Grzywaczewski χρησιμοποιούσε ένα εργαλείο που επέτρεπε μόνο στο μισό κάδρο να τραβήξει μια φωτογραφία σε μια δεδομένη στιγμή.
Οι φωτογραφίες ήρθαν στα χέρια των αρμόδιων φορέων το 1950, όταν ο Grzywaczewski τις έστειλε εκτυπωμένες στις ΗΠΑ. Τα έγγραφα αυτά δόθηκαν στη Hillare Laks, μια επιζήσασα του Ολοκαυτώματος και μέλος μιας εβραϊκής οικογένειας που είχε κρυφτεί στο διαμέρισμα των γονιών του Grzywaczewski στη Βαρσοβία κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι επιστολές δείχνουν ότι η Laks είχε ζητήσει από τον Grzywaczewski τις εκτυπώσεις, αναγνωρίζοντας τη μοναδικότητά τους και την αξία τους. Στο πίσω μέρος κάθε εκτύπωσης, ο πυροσβέστης έγραψε λεπτομερείς περιγραφές. Οι φωτογραφίες πέρασαν από τη Hillare Laks στην κόρη της, Romana, η οποία στη συνέχεια τις δώρισε στο USHMM στη δεκαετία του 1990. Μερικά χρόνια αργότερα, κατά τον εορτασμό της 80ης επετείου της εξέγερσης του γκέτο, ιστορικοί βρήκαν ένα γράμμα στο οποίο η Laks αναφέρει το όνομα Grzywaczewski τονίζοντας ότι «έχει ακόμα στην κατοχή του τις αρνητικές αναμνήσεις». Αυτή η περιγραφή ώθησε το γιο του πυροσβέστη να ψάξει τα υπάρχοντα που άφησε ο πατέρας του μετά το θάνατο του, με αποτέλεσμα να βρεθεί το κουτί που ήταν γεμάτο με φωτογραφικές ταινίες. Ο Maciej παρέδωσε τις ταινίες στο μουσείο POLIN, οι οποίες σήμερα αποτελούν μέρος μιας καινούργιας έκθεσης που θα ανοίξει τον Απρίλιο.
Σε πρόσφατες δηλώσεις τους, ιστορικοί μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται και η Schnepf-Kołacz, απηύθυναν έκκληση σε όποιον άλλον μπορεί να έχει στην κατοχή του φωτογραφίες ή άλλο υλικό που σχετίζεται με το γκέτο της Βαρσοβίας ή την εξέγερση να επικοινωνήσει άμεσα με το μουσείο.
Μάρκος Μαυρίδης
