Με τίτλο «Θυμηθείτε αυτό: Το Μάθημα του Γιαν Κάρσκι» (Remember This: The Lesson of Jan Karski), το έργο είναι μια ατομική παράσταση αφιερωμένη στη ζωή του Γιαν Κάρσκι, ο οποίος μετέφερε τις πρώτες μαρτυρίες για το Ολοκαύτωμα στον κόσμο τη δεκαετία του 1940.
Το έργο, το οποίο γράφθηκε από τους Clark Young και Derek Goldman, πρωταγωνιστεί τον υποψήφιο για Όσκαρ ηθοποιό David Strathairn, γνωστός για τους ρόλους του στις ταινίες Nightmare Alley, Nomadland, Good Night και Lincoln.
Ο Γιαν Κάρσκι ήταν Πολωνός στρατιώτης, μαχητής της αντίστασης και διπλωμάτης κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Γεννημένος στο Łódź της Πολωνίας, ο Γιάν μεγάλωσε σε μια πολυπολιτισμική γειτονιά, όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν Εβραίοι.
Μετά από στρατιωτική εκπαίδευση στη σχολή για αξιωματικούς έφιππου πυροβολικού στο Włodzimierz Wołyński, αποφοίτησε με Πρώτο στην Τάξη το 1936 και διατάχθηκε στο 5ο Σύνταγμα του ίδιου τάγματος. Ο Κάρσκι ολοκλήρωσε τη διπλωματική του θητεία μεταξύ του 1935 και 1938 σε διάφορες θέσεις στη Ρουμανία (δύο φορές), τη Γερμανία, την Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ το 1939 άρχισε να εργάζεται στο Πολωνικό Υπουργείο Εξωτερικών.
In Theater for a New Audience’s “Remember This: The Lesson of Jan Karski,” our critic writes, David Strathairn gives a masterly performance that brings to anguished life Karski’s recollections of witnessing the horrors of the Holocaust. https://t.co/9q8wXBkGSq
— NYT Theater (@nytimestheater) September 16, 2022
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ως μέλος της αντιναζιστικής αντίστασης, ο Κάρσκι συμμετείχε σε αποστολές ταχυμεταφορών διορισμένες από το πολωνικό υπόγειο προς την πολωνική εξόριστη κυβέρνηση, που τότε είχε έδρα στη Γαλλία. Κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας αποστολής, τον Ιούλιο του 1940, συνελήφθη από τη Γκεστάπο, τη ναζιστική γερμανική μυστική αστυνομία. Αφού σώθηκε από την Πολωνική αντίσταση σύντομα άρχισε ξανά ενεργά υπηρεσία στο Γραφείο Πληροφοριών και Προπαγάνδας της Ανώτατης Διοίκησης του Πολωνικού Στρατού.
Το 1942, ο Karski επιλέχθηκε από τον Cyryl Ratajski, το Γραφείο της Πολωνικής Κυβέρνησης, να αναλάβει μια μυστική αποστολή για να επικοινωνήσει με τον πρωθυπουργό Władysław Sikorski στο Λονδίνο. Προκειμένου να συλλέξει στοιχεία για τα δεινά των Πολωνών Εβραίων, μεταφέρθηκε λαθραία δύο φορές από Εβραίους ηγέτες του υπόγειου στο γκέτο της Βαρσοβίας. Αργότερα συνάντησε αρκετούς ηγέτες των Συμμάχων, συμπεριλαμβανομένου του Άντονι Ίντεν, του υπουργού Εξωτερικών της Βρετανίας, και του προέδρου των ΗΠΑ Φράνκλιν Ρούσβελτ, αλλά δεν κατάφερε να εξασφαλίσει υποστήριξη για τους Ευρωπαίους Εβραίους. Μετά τον πόλεμο, ο Κάρσκι εγκαταστάθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1954 έγινε πολίτης των ΗΠΑ. Παρέμεινε υπέρμαχος της μνήμης του Ολοκαυτώματος μέχρι τον θάνατό του το 2000.
Οι τιμές του Karski περιλάμβαναν το Τάγμα του Λευκού Αετού, την υψηλότερη διάκριση του πολωνικού κράτους, το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας των ΗΠΑ, το Μετάλλιο των Δικαίων μεταξύ των Εθνών από το Ινστιτούτο Yad Vashem στην Ιερουσαλήμ και την τιμητική ιθαγένεια του Ισραήλ.
Το έργο υπό την ονομασία «Θυμηθείτε αυτό: Το Μάθημα του Γιαν Κάρσκι» έχει προγραμματιστεί να παρουσιαστεί στη Βαρσοβία (25 και 26 Ιανουαρίου), στο Λοντζ (29 Ιανουαρίου), στην Κρακοβία (1 Φεβρουαρίου) και στο Πόζναν (4 Φεβρουαρίου).
Μάρκος Μαυρίδης
