Ο Γεώργιος Ιβάνωφ Σαϊνόβιτς (Jerzy Iwanow-Szajnowicz) υπήρξε σπουδαία μορφή με τολμηρή προσωπικότητα. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που άφησε το σημάδι του στην ιστορία τόσο για τη συνεισφορά του στον Ελληνικό αθλητισμό, όσο και για την πολύτιμη βοήθεια που πρόσφερε στις μυστικές υπηρεσίες κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα αν και η Πολωνία, η Ελλάδα και η Αγγλία συνεχίζει να τιμά τα ηρωικά κατορθώματα του, η μνήμη του παραμένει ακόμα άγνωστη στο πανελλήνιο.
Ο Γεώργιος Ιβάνωφ Σαϊνόβιτς γεννήθηκε στη Βαρσοβία στις 14 Δεκεμβρίου του 1911 σε μια σχετικά εύπορη οικογένεια, με τον πατέρα του Βλαδίμηρο Ιβάνωφ να κατείχε τότε το τίτλο συνταγματάρχη του τσαρικού στρατού. Μετά από πολλά αναπάντεχα γεγονότα η μητέρα του Ιβάνοφ, Λεονάρδα Σαϊνόβιτς, γνωρίζει στην Τιφλίδα το δεύτερο σύζυγο της, Γιάννη Λαμπρινιάδη, με τον οποίο και στη συνέχεια μετακομίζει στην Θεσσαλονίκη το 1926.
Από μικρή ηλικία ο Ιβάνοφ ασχολήθηκε με τον αθλητισμό προσφέροντας πολλές νίκες τόσο στους εσωτερικούς όσο και σε διεθνείς αθλητικούς κολυμβητικούς αγώνες, υπό τα χρώματα του ιστορικού γυμναστικού συλλόγου «Ηρακλής» και της ομάδας υδατοσφαίρισης «AZS Βαρσοβίας». Το 1934 για παράδειγμα στους Αγώνες Βορείου Ελλάδος που έγιναν στη Θεσσαλονίκη βγήκε πρώτος στα 100 μέτρα ελεύθερο με χρόνο 1΄12΄΄, ενώ το 1933 κατέρριψε το πανεπηστιμιακό ρεκόρ κολύμβησης του Βελγίου αυτή τη φορά στα 50 μέτρα ελεύθερο, μέσα σε 35’’.
Σπούδασε γεωπόνος μηχανικός στο Πανεπιστήμιο του Λουβαίν στο Βέλγιο και στη συνέχεια διεύρυνε την ακαδημαϊκή του πορεία στο Παρίσι. Έκτος από την πολωνική γλωσσά μιλούσε άπταιστα την αγγλική, ρώσικη, γαλλική, γερμανική και φυσικά την ελληνική. Μετά τις μεταπτυχιακές σπουδές στο Ινστιτούτο Αποικιακής Γεωπονίας της Γαλλίας επέστρεψε στη δεύτερη πατρίδα του, την Ελλάδα, όπου και ξεκίνησε το αντιστασιακό του έργο.
Με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία, ο Ιβάνοφ βοήθησε στην οργάνωση της εκκένωσης των Πολωνών προσφύγων που έρχονταν στη Θεσσαλονίκη και το 1940 κατατάχθηκε επίσημα στην πολωνική υπηρεσία πληροφοριών. Τον Απρίλιο του 1941 κατά την γερμανική εισβολή, εγκαταλείπει τη χώρα για τη Παλαιστίνη και εντάσσεται στις εξόριστες πολωνικές δυνάμεις. Εκεί εκπαιδεύεται αρχικά από τις πολωνικές μυστικές υπηρεσίες που είχαν ως έδρα την Ιερουσαλήμ και στη συνέχεια μεταφέρεται στο Κάιρο, όπου συνεχίζει την εκπαίδευση του υπό την αιγίδα των βρετανικών αρχών. Λόγω των στενών σχέσεων του με την Ελλάδα επιστρέφει για άλλη μια φορά στη χώρα, αυτή τη φορά με στόχο να αναλάβει την οργάνωση και εποπτεία μυστικών αποστολών.
Στις 13 Οκτωβρίου 1941, στα πλαίσια της συμμαχικής επιχείρησης Fleshpots το βρετανικό υποβρύχιο HMS Thunderbolt τον μεταφέρει στις ακτές της Αττικής κοντά στη Νέα Μάκρη υπό τη νέα του κωδική ονομασία 033Β. Η μετέπειτα δραστηριότητά του στο ελληνικό υπόγειο ήταν ανεκτίμητη. Ο Ιβάνοφ πέρα από διάφορες επιχειρήσεις ρουτίνας κατάφερε να δημιουργήσει ένα εκτεταμένο δίκτυο πληροφοριών για τους Συμμάχους, που παρείχε δεδομένα για τη στρατιωτική και πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, το σύστημα παρείχε αναφορές για την ελληνική πολεμική βιομηχανία υπό Γερμανική κατοχή, τα δρομολόγια των πλοίων και των σιδηροδρόμων. Ο Ιβάνοφ ήταν επίσης υπεύθυνος για τη ανατίναξη των καυσίμων στο αεροδρόμιο του Τατοϊου, τη δολιοφθορά των γερμανικών εγκαταστάσεων επισκευής κινητήρων αεροσκαφών στο εργοστάσιο Μαλτσινιώτη και την καταστροφή γερμανικών U-boat, U-133 και U-372. Με βάση τις δυνάμεις του Άξονα, δολιοφθορά των αεροπλάνων της Λουφτβάφε αποτελεί το μεγαλύτερο σαμποτάζ του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Στις 19 Δεκεμβρίου προδόθηκε από το παιδικό του φίλο Κωνσταντίνο Πάντο, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί για πρώτη φορά στα κρατητήρια της Γκεστάπο. Μετά από τρεις μέρες κατάφερε να δραπετεύσει, με αποτέλεσμα οι Γερμανικές αρχές να ανακηρύξουν αμοιβή 500.000 δραχμών για τη σύλληψη του. Στις 8 Σεπτεμβρίου 1942 συνελήφθη για άλλη μια φορά εξαιτίας προδοσίας και καταδικάστηκε από γερμανικό δικαστήριο εις θάνατον στις 4ης Ιανουαρίου του 1943 μπροστά στο σκοπευτήριο της Καισαριανής μαζί με τρεις συνεργάτες του. Πριν πέσει νεκρός από τα πυρά, με ψηλά το κεφάλι ο Ιβάνοφ φώναξε «Ζήτω η Ελλάς! Ζήτω η Πολωνία!».
Ο Ιβάνοφ τιμήθηκε πολεμικά παράσημα και τιμητικές διακρίσεις τόσο από την πατρίδα του την Πολωνία, όσο και από την Ελλάδα και την Αγγλία για την αδιαμφησβήτητά σημαντική του προσφορά. Στις 30 Μαρτίου 1945 η εξόριστη πολωνική κυβέρνηση του Λονδίνου, τον τίμησε με τον Ανώτατο Πολεμικό Σταυρό «VIRTUTI MILITARI», το υψηλότερο στρατιωτικό παράσημο της Πολωνίας. Στις 25 Μαΐου 1976 του απονεμήθηκε από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Ευάγγελο Αβέρωφ Τοσίτσα το Ανώτατο Πολεμικό Παράσημο «Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας».
Με τη σειρά του ο Γυμναστικός Σύλλογος «Ηρακλής» Θεσσαλονίκης τιμώντας την μνήμη του πρωταθλητή του καθιέρωσε από το 1953 ετήσιους Πανελλήνιους Κολυμβητικούς Αγώνες, υπό την ονομασία «Ιβανώφεια». Στην οδό Λαγκαδά στην αρχή της οδού Αγίου Δημητρίου στο άνω τμήμα του πάρκου των εθνών στην Θεσσαλονίκη το 1985 χτίστηκε ανδριάντας προς τιμή του. Δυο κείμενα, το ένα στα ελληνικά και το άλλο στα πολωνικά είναι χαραγμένα σε δυο μεγάλες μπρούτζινες πλάκες στο μαρμάρινο βάθρο του ανδριάντα: «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΙΒΑΝΩΦ ΣΑΪΝΟΒΙΤΣ. ΓΕΝ. 14-12-1911 ΣΤΗ ΒΑΡΣΟΒΙΑ. ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ. ΕΚΤΕΛΕΣΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ ΣΤΙΣ 4-01-1943 ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ. ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΠΟΛΩΝΟΙ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ».
Σε μια από τις ωραιότερες και κεντρικότερες λεωφόρους της πολωνικής πρωτεύουσας, στην Νόβι Σβιάτ και στον αριθμό 43, τοποθετήθηκε μια χάλκινη πινακίδα μεγάλων διαστάσεων έξω από την είσοδο της οικίας, όπου γεννήθηκε ο Ιβάνοφ. Με ανάγλυφους χαρακτήρες είναι γραμμένο το εξής κείμενο: «EΔΩ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ Ο ΓΙΕΖΥ ΙΒΑΝΩΦ ΣΑΪΝΟΒΙΤΣ, ΠΟΛΩΝΟΣ ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ. ΔΟΛΟΦΟΝΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΧΙΤΛΕΡΙΚΟΥΣ ΣΤΙΣ 4.1.1943 ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ. ΘΥΣΙΑΣΕ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΙΑΣ».
Το 1971 γυρίστηκε πολωνική ταινία με τίτλο Agent Nr 1 και θέμα τη ζωή και δράση του Ιβάνοφ κατά την Κατοχή.
Πρόσφατες τιμές στην μνήμη του
Με αφορμή την 200η επέτειο από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, τα Πολωνικά Ταχυδρομεία κυκλοφόρησαν ένα συλλεκτικό γραμματόσημο προς τιμή του ήρωα της Πολωνίας και της Ελλάδας Γεώργιο Ιβάνωφ-Σαϊνόβιτς.
Στις 23 Νοεμβρίου 2022, σύμφωνα με Διάταγμα του Υπουργού Παιδείας και Επιστημών της Πολωνίας που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, η Πολωνική Σχολή στη Θεσσαλονίκη πήρε το όνομά «Γεώργιος Ιβάνωφ Σαϊνόβιτς» (Jerzy Iwanow-Szajnowicz).
Μάρκος Μαυρίδης
