W tytule tego artykułu nie ma literówki, nie jest on też dziełem chochlika dziennikarskiego.
Zwykle łączymy ze sobą pieniądze i władzę. Tymczasem w nowoczesnym świecie źródłem wielkich pieniędzy bywa również wiedza. Na tej podstawie funkcjonują całe sektory gospodarki, tworzące gospodarkę opartą na wiedzy (GOW).
To pojęcie to polski odpowiednik anglojęzycznego terminu „the knowledge-based-economy”. Oznacza ono gospodarkę bazującą na produkcji, dystrybucji oraz użyciu wiedzy i informacji, które są najważniejszymi czynnikami prowadzącymi do rozwoju ekonomicznego. Tego pojęcia nie można kojarzyć jedynie z sektorem informatycznym, bo gospodarka oparta na wiedzy ma dużo szersze znaczenie. Aby dobrze rozumieć to określenie, trzeba właściwie interpretować pojęcie samej wiedzy. Dane, do których mamy dostęp, są źródłem informacji, a ustrukturyzowany i zinterpretowany zbiór informacji możemy nazwać wiedzą. Na marginesie czwartym etapem przetwarzania wiedzy jest umiejętność jej używania, modyfikowania i tworzenia. Ten poziom określamy mianem mądrości.
Od pługa do komputera
Wszyscy zgodzą się, że wiedza jest motorem postępu. Czy może być jednak podstawą dochodu? Analiza historii ludzkości pokazuje, że podstawy gospodarki z czasem ewoluowały. Na początku głównym czynnikiem wzrostu gospodarczego państw były: ziemia, siła robocza i kapitał. Wraz z nadejściem rewolucji przemysłowej wzrastała rola produkcji. Dalszy rozwój postępu technologicznego spowodował, że malała liczba osób pracujących fizycznie. Obecnie to właśnie wiedza dotycząca tego, jak wykorzystać i ulepszać posiadane zasoby, stała się najważniejszym czynnikiem rozwoju.
Podstawą GOW są oczywiście zaawansowane technologie, m.in. informatyka czy telekomunikacja oraz branże zatrudniające wykwalifikowanych pracowników, takie jak finanse czy edukacja. Wyróżnia się cztery filary gospodarki opartej na wiedzy:
otoczenie instytucjonalno-prawne,innowacyjność,infrastruktura informacyjna,edukacja i szkolenia będące źródłem wykwalifikowanych pracowników.
Ostatnio coraz częściej wyodrębnia się również piąty filar, jakim jest kształcenie ustawiczne. Oznacza ono naukę, rozwój indywidualny i społeczny oraz ciągłe podnoszenie kwalifikacji, kompetencji i wiedzy ogólnej w okresie całego życia. Polskie rozumienie kształcenia ustawicznego skupia się na nauce w wieku dojrzałym i jest związane z podnoszeniem kwalifikacji naukowych. W Unii Europejskiej mówi się o planie kształcenia od wieku przedszkolnego do emerytury.
Wyścig państw
Gospodarka oparta na wiedzy jest domeną krajów wysoko rozwiniętych, takich jak USA czy Japonia. Unia Europejska pozostaje w tej dziedzinie w tyle. Aby zniwelować tę różnicę, Rada Europejska w przyjętej w 2000 r. Strategii Lizbońskiej nakreśliła plan uczynienia Europy najbardziej dynamicznym i konkurencyjnym regionem gospodarczym na świecie. Opierał się on na założeniu, że gospodarka krajów europejskich wykorzysta do maksimum innowacyjność opartą na szeroko zakrojonych badaniach naukowych, zwłaszcza w nowoczesnych dziedzinach wiedzy, co miało stać się głównym motorem rozwoju. Cele programu nie zostały jednak osiągnięte, choć pewne narzędzia wspierania innowacyjności przysłużyły się lokalnym instytucjom badawczym. Następczynią Strategii Lizbońskiej jest „Europa 2020 – strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu”. Ten program jest długookresowym planem rozwoju społeczno-gospodarczego Unii Europejskiej na lata 2010-2020. Strategia stanowi kompromis z tymi z państw członkowskich, które chcą utrzymania systemu przywilejów socjalnych. Kryzys gospodarczy nie wpływa pozytywnie na ambitne plany dotyczące rozwoju gospodarczego, jednak kierunki wyznaczane przez GOW będą realizowane.
Polska w dziedzinie gospodarki opartej na wiedzy nie ma jeszcze zbyt wielu osiągnięć. Mamy problem np. ze współdziałaniem uczelni z otoczeniem biznesowym. Z drugiej strony sukcesywnie działamy za to w dziedzinie zwiększenia informatyzacji i telekomunikacji. Poziom wykorzystywania funduszy unijnych z roku na rok również się poprawia. Polacy starają się nadążać za trendami światowej gospodarki, a z naszym zasobem wiedzy możemy jeszcze wiele osiągnąć.
Magdalena Kijowska (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjno-Konsultacyjne Służb Zatrudnienia)
