Każdego roku 15 sierpnia Grecy świętują Zaśnięcie Matki Bożej. Nie jest to jednak dzień żałoby czy smutku, ale dzień radości i świętowania boskich cech Dziewicy Maryi, ponieważ Kościół i lud wierzą, że Matka Chrystusa nie umarła, ale wstąpiła do nieba po Jej pierwotnym „Zaśnięciu”. W języku greckim Maryja jest określana jako Theotokos, co oznacza „Bogurodzicę” lub jako Panagia, co oznacza „cała święta” i jest uważana za jedną z najważniejszych postaci w religii greckiego prawosławia.
15 sierpnia jest jednym z najbardziej istotnych świąt greckich, będąc tuż za Wielkanocą i Bożym Narodzeniem, które są popularne na całym świecie.
W szczytowym okresie wakacyjnym Grecy szczególnie czczą Najświętszą Marię Pannę i świętują jej „Zaśnięcie”, a kraj zamienia się w wielki festiwal kościelny, w którym uczestniczą nie tylko mieszkańcy, ale także turyści biorąc udział w różnych obyczajach związanych ze świętem.
W lecie uroczystości obejmują liturgie, zarówno formalne, jak i nieformalne, oraz odpusty kościelne, które odbywają się w przeddzień, lecz ich plan często jest rozłożony i sięga także głównego dnia świętowania.
Odwiedzający, zarówno miejscowi, jak i zagraniczni, nie muszą szukać zbyt daleko, aby znaleźć uroczystość w dowolnym miejscu w Grecji: od wysp i stałego lądu, od największych miast po najmniejsze wioski, z pewnością znajdzie się kościół, w którym również można zapalić świecę na cześć Matki Chrystusa, a w okolicy dołączyć do celebrowania, uczt, tańców i wielu innych wydarzeń związanych z 15 sierpnia.
Tradycyjne obchody organizowane 15 sierpnia
Uroczystości, zwyczaje, tradycje i unikalne greckie panigiria przejmują kraj, aby czcić Bogurodzicę wokół niezliczonych kościołów, które są jej poświęcone w całej Grecji.
W ramach przygotowań do święta Dziewicy Maryi w Grecji rozpoczyna się post od 1 sierpnia. Wierzący nie jedzą mięsa, nabiału, oleju i wina, tak jak robią to podczas okresu Wielkiego Postu przed Wielkanocą. Post trwa do 15 sierpnia, po czym można zjeść wspaniałe greckie jedzenie, które przygotowane jest specjalnie, aby uczcić święto.
Dodatkowo w tygodniach poprzedzających święto w prawie każdej parafii odbywają się regularne nabożeństwa.
Panigiria na wyspach
Tradycyjne Panigyri (panigiri) – festiwal religijny – jest główną atrakcją sezonu dla Greków, a także dla gości, którzy szukają prawdziwie autentycznych wrażeń. Te obchody ku czci patrona, Trójcy Świętej, Ducha Świętego czy Matki Boskiej są okazją, dla której Grecy często podróżują na wyspy lub do swoich rodzinnych wiosek.
Wszelkie rodzaje panigirii nie mogą jednak dorównać przepychowi tej uroczystości organizowanej w okresie święta Zaśnięcia Bogurodzicy lub dokładnie 15 sierpnia w szczycie celebrowania.
Wypełniona dostatkiem wina i jedzenia (często za darmo) grecka panigiri oferuje mnóstwo muzyki na żywo, energiczne tańce i entuzjazm, który trwa do późna w nocy. Lokalna społeczność z przyjemnością świętuje z turystami i każdym, kto się pojawi (wszyscy są mile widziani). A fakt, że uczęszczają na nie osoby w każdym wieku tylko zwiększa pozytywną atmosferę.
Wszędzie w Grecji obchodzi się 15 sierpnia na swój szczególny sposób, lecz poniżej przedstawimy niektóre wybrane panigirie na wyspach z własnymi unikalnymi zwyczajami, podczas których czczona jest Matka Boska, a każdy uczestnik obdarowywany jest gościnnością, wdzięcznością oraz współdzieloną radością, która przepełnia to święto.
Ikaria
Uroczystości w ramach panigiria w Ikarii są prawdopodobnie najbardziej znane w kraju, ponieważ wyspa traktuje je bardzo poważnie. Można tam doświadczyć całonocnej imprezy z tradycyjną muzyką i ponad 1000 osób – turystów, mieszkańców, starszych i młodych – tańczących w gigantycznym kręgu.
Jedna z największych panigirii na wyspie Ikaria odbywa się 15 sierpnia w wiosce Lagada. Można dobrze zjeść, napić się oraz nauczyć się tańczyć słynnego ikariotiko (tradycyjny taniec i towarzysząca mu piosenka pochodząca z Ikarii).
Amorgos
Największa panigiria roku, która trwa dwa dni, na Amorgos odbywa się w Aigiali w pobliżu kościoła Panaghia Eptachoriani. Pierwszego dnia 14 sierpnia w kościele odbywa się wieczorna msza, po której oferowane są dania nistisima (tj. bez mięsa i produktów mlecznych). 15 sierpnia, po nabożeństwie, na zastawionych na imprezę stołach serwowane są patatato (lokalna specjalność z mięsa i ziemniaków gotowanych na rozżarzonych węglach) oraz patsa (zupa z żołądka wołowego lub jagnięcego). Po jedzeniu impreza zaczyna się naprawdę rozkręcać na wiejskim placu, gdzie grają lokalni muzycy, a cała społeczność tańczy do rana.
Kea (Tzia)
Zarówno ludzie, którzy pochodzą z wyspy Kea, jak i ci, którzy ją odwiedzili i się w niej zakochali, podróżują tam w sierpniu specjalnie po to, aby zatańczyć tradycyjne „Syrtos”. Panigiria rozpoczyna się tutaj wieczorem 15 sierpnia na placu Ioulida, stolicy wyspy.
Podawane są tradycyjne przysmaki takie jak loza (rodzaj kiełbasy), paspalas (wieprzowina gotowana z pomidorami i jajkiem) oraz lokalne sery. Zespół grający na tradycyjnych instrumentach rozstawiony jest na stopniach neoklasycystycznego gmachu starego ratusza, a dobry nastrój, jaki niesie ze sobą wino i muzyka, z pewnością utrzyma każdego uczestnika na nogach przez całą noc.
Folegandros
W dniu panigirii na placu Pounda miejscowi ciężko pracują, aby zapewnić wszystkim odwiedzającym wyspę niezapomniane wrażenia. Po wieczornej mszy goście i mieszkańcy udają się na plac, na którym oferowane są lokalne przystawki (mezes), takie jak klopsiki i tradycyjne placki z serem.
Zespół grający na tradycyjnych instrumentach, takich jak lutnia, skrzypce i tsambouna (rodzaj dud) skłania wielu turystów (którzy znacznie przewyższają liczebnie mieszkańców) do wzięcia udziału w niektórych lokalnych tańcach. Uroczystości trwają od wieczora do następnego ranka lub tak długo, jak wytrzyma tłum uczestników.
Nisyros
W Emporio, górskiej wiosce wybudowanej w północnej części Nisyros, główne panigiri odbywa się w przestrzeni przypominającej amfiteatr, gdzie można wyraźnie zobaczyć i usłyszeć zespół muzyczny niezależnie od tego, gdzie się siedzi.
Miejscowi i goście siedzą razem przy dużych stołach, a nieznajomi szybko stają się przyjaciółmi, jedząc, pijąc i tańcząc razem. Potrawy takie jak mięso w sosie pomidorowym z ziemniakami gotują i rozdają za darmo ochotnicy z wioski.
Astipalea
Jedzenie i tańce do muzyki granej przez lokalnych muzyków oferowane są pod imponująco oświetlonym zamkiem z XIV wieku. Przez dwa dni, 14-15 sierpnia, na wyspie odbywa się panigiri w głównym mieście poświęcone kościołowi Panaghia Portaitissa.
14 sierpnia od 20.00 do późnych godzin nocnych oferowane są przystawki meze, przyrządzane przez miejscowych. Kolejnego dnia na każdego czeka miejsce przy „Stole Miłości”. Więcej jedzenia i napojów oferowanych jest za darmo z poczucia wdzięczności wobec turystów, którzy wybrali Astipaleę na miejsce swojego wypoczynku i świętowania.
Zofia Masalska
