Narodowe Muzeum Sztuki Współczesnej w Atenach (EMST) rozpoczęło swoją działalność w październiku 2000 roku, prezentując kolekcję sztuki greckiej i międzynarodowej, obejmującą okres od połowy XX wieku do czasów współczesnych. Od 2003 do 2008 roku EMST organizowało wystawy i imprezy kulturalne w Ateńskiej Sali Koncertowej, Ateńskiej Szkole Sztuk Pięknych oraz w przestrzeni publicznej, następnie od 2008 do 2015 roku gościło w budynku Konserwatorium Ateńskiego, by ostatecznie w maju 2015 roku przenieść się do stałej siedziby w budynkach dawnego browaru Fix, przystosowanych do celów wystawienniczych. Przełomowy, powojenny budynek przemysłowy o charakterystycznie wydłużonym kształcie, rozciągnięty między dwiema głównymi ulicami miasta, od ponad wieku wyróżnia się jako ateński punkt orientacyjny, który odwiedzają zarówno turyści jak i mieszkańcy stolicy.
EMST oferuje społeczeństwu możliwości interakcji ze sztuką współczesną poprzez swoje wystawy, działania, programy i publikacje. Kolekcja muzeum obejmuje dzieła greckich i międzynarodowych artystów, oparte na różnych mediach artystycznych – malarstwie, rzeźbie, wideo, instalacjach, fotografii, grawerunku czy wzornictwie przemysłowym – które poruszają aktualne i ponadczasowe zagadnienia. Mając na celu szerszy rozwój i promocję sztuki współczesnej, EMST inwestuje w produkcję artystyczną oraz wartościową współpracę, a ponadto nabywa, zabezpiecza, konserwuje, dokumentuje, bada i wystawia dzieła, mające promować edukację artystyczną i podnosić świadomość społeczną w zakresie kultury współczesnej. Jednym z założycielskich celów instytucji jest promowanie innowacyjnych i eksperymentalnych ruchów artystycznych oraz produkcji dzieł audiowizualnych za pośrednictwem nowych mediów.
Na dwóch piętrach muzeum mieści się stała kolekcja, w skład której wchodzą dzieła artystów greckich i zagranicznych takich jak Stephen Antonakos, Vlassis Caniaris, Chryssa, Gary Hill, Ilja i Emilia Kabakow czy Nikos Kessanlis. W ramach polityki wystawienniczej EMST prezentowane są cykliczne wystawy o charakterze otwartym i eksploracyjnym, poświęcone problematyce międzynarodowej sztuki współczesnej – w ramach kolekcji przedstawiane są zamawiane przez muzeum prace indywidualne, retrospektywy artystów współczesnych oraz historycznych, instalacje, fotografie, wideo i architektura „eksperymentalna”. Muzeum dysponuje także przestrzenią na wydarzenia specjalne, wystawy czasowe i edukacyjne, a balkon na najwyższym piętrze budynku oferuje wspaniały widok na miasto, rozciągając się piękną panoramą od Akropolu po wybrzeże Palio Faliro.
Jednym z najciekawszych dzieł, jakie podziwiać można na wystawie stałej jest Αkropolis Redux (The Director’s Cut) autorstwa południowoafrykańskiego artysty konceptualnego, Kendella Geersa, którego prace poruszają przede wszystkim kwestie segregacji rasowej, ucisku, wyzysku, rasizmu i przemocy. Również ta praca nie odbiega od tematu – instalacja inspirowana jest Partenonem i przedstawia drut kolczasty owinięty wokół półek imitujących kolumny świątyni. Przestrzeń ma przypominać magazyn wojskowy, a użycie surowych, potencjalnie niebezpiecznych materiałów gwarantuje jej tylko bardziej wyrazisty odbiór. Akropolis Redux ma przypominać o niebezpieczeństwie i przemocy, jakie dominują we współczesnym świecie, sama instalacja pozostaje jednak otwarta na interpretacje – czy ogrodzenie z drutu ma chronić czy więzić?
Kolejną ciekawą instalacją, poruszającą ważne problemy społeczne, jest A Glacier at our Table, wykonane przez greckiego artystę, Nikosa Tranosa. Na pierwszy rzut oka rzeźba przypomina konstrukcję podobną do piaskowego zamku, ułożonego wysoko na stole bankietowym, przyglądając się dziełu bliżej, nie sposób jednak nie zauważyć, że zamek udekorowany jest upiornymi zwierzętami i groteskowymi kształtami z glazurowanej gliny, która bardziej niż budowla z dziecięcej bajki przypomina gotycki dwór. Instalacja Tranosa symbolizuje przede wszystkim pogarszające się warunki klimatyczne, które mają zapanować po rewolucji nuklearnej – zmutowane figurki nawiązują do katastrofy w Fukushimie z 2011 roku, a ich różowy kolor jest tożsamy z odcieniem skrzydła szpitalnego, w którym leczono ofiary zatrucia radioaktywnego.
Odwiedzając EMST nie sposób przegapić jednej z najbardziej intrygujących wystaw. Slumber, autorstwa amerykańskiej artystki, Janine Antoni zainspirowane zostało myślą, czy legendarne przygody Odyseusza mogły być w rzeczywistości jedynie snem Penelopy. Antoni postanowiła uchwycić dowód własnych marzeń – podczas gdy spała w łóżku, specjalny aparat EKG rejestrował ruchy jej gałek ocznych. Ze strzępów swojej koszuli nocnej artystka utkała na krośnie wzór własnego wykresu REM, tworząc ogromny koc, pod którym spała w ramach projektu. „Podoba mi się pomysł, że ten konkretny rysunek wychodzi prosto z nieświadomości na kartkę, bez wstawiennictwa świadomego umysłu” – oświadczyła podczas jednego z wywiadów.
W muzeum znajduje się ogromna kolekcja najróżniejszych dzieł sztuki, spośród których wiele ciężko sobie nawet wyobrazić – trzeba zobaczyć je na własne oczy. Ponadto biblioteka EMST obejmuje zbiór specjalistycznych czasopism z dziedziny historii i teorii sztuki, muzealnictwa i konserwacji dzieł sztuki, a także z zakresu historii filozofii, antropologii, architektury i wzornictwa przemysłowego, który jest stale wzbogacany, aby służyć badaniom naukowym i pisarskim oraz wprowadzaniu personelu, zwiedzających i artystów w sposób funkcjonowania muzeum. Zainicjowany został również projekt wymiany z instytucjami w Grecji i za granicą.
Artyści i galerie przekazali do muzeum archiwa związane ze współczesną sztuką grecką, na prośbę EMST. Stanowią one katalogi, książki, zaproszenia na wystawy, materiały audiowizualne, teksty artystów, korespondencje, recenzje, reprodukcje dzieł i dane biograficzne. Najważniejszymi z nich są archiwa Bia Davou i Pandelisa Xagorarisa ofiarowane przez ich syna Zafosa Xagorarisa, zawierające ponad 2 000 artykułów i rękopisów obu artystów, korespondencję pomiędzy nimi, a także z innymi zaprzyjaźnionymi artystami oraz materiały archiwalne galerii DESMOS, która odegrała wiodącą rolę na scenie artystycznej w latach siedemdziesiątych.
Godziny otwarcia
Wtorek 11.00 – 19.00
Środa 11.00 – 19.00
Czwartek 11.00 – 22.00
Piątek 11.00 – 19.00
Sobota 11.00 – 19.00
Niedziela 11.00-19.00
Ostatnie wejście do muzeum odbywa się o 18.30 we wszystkie dni, z wyjątkiem czwartku, kiedy ostatnie wejście jest o 21.30. W tym czasie zamykana jest również kasa biletowa.
EMST jest nieczynne w PONIEDZIAŁKI i 1 stycznia, 6 stycznia, 25 marca, 1 maja, Prawosławną Niedzielę Wielkanocną, 15 sierpnia, 28 października, 25-26 grudnia. 31 grudnia EMST jest otwarte w godzinach 11.00-15.00.
Opłata za wstęp
Bilet normalny: 8 euro
Bilet ulgowy: 4 euro
Natalia Zientek
