Domy przechowują historie sięgające wstecz równie daleko, co ludzka pamięć – chronią wartości, bogactwa i wspomnienia, angażując się nie tylko w życie mieszkańców, ale także przypadkowych przechodniów –są pierwotnymi skorupami ludzkiej myśli i działania, pierwotnymi elementami twórczości, a dom Angelosa i Leto Katakouzenos, greckiego małżeństwa, które należało do intelektualnej elity tak zwanego „pokolenia lat trzydziestych”, niewątpliwie kryje w sobie więcej niż jedną tajemnicę. To sekretne i niezwykłe muzeum pozwala zanurzyć się w jednym z największych salonów kulturalnych Aten XX wieku.
Dom Katakouzenos funkcjonował od 1960 roku jako salon literacki – jego sale gościły wielu gości o międzynarodowej sławie, głównie artystów, ale także pisarzy i poetów, którzy prezentowali swoje prace i dyskutowali na rozmaite tematy związane z kulturą i polityką. Wśród gości znaleźli się laureaci Nagrody Nobla Albert Camus (1957), George Seferis (1963) i Odysseas Elytis (1979), pierwszy grecki psychoanalityk i poeta surrealistyczny Andreas Embirikos, malarze Nikos Hadjikyriakos-Ghikas, Yannis Tsarouchis, Spyros Vassiliou i Yorgos Gounaropoulos, kompozytor Manos Hadjidakis i wielu innych. Właściciele domu pełnili tymczasem funkcję ambasadorów kultury swojego kraju za granicą i arbitrów międzynarodowych tendencji hellenistycznych. Muzeum do dzisiaj samo w sobie pozostaje ważnym dziełem sztuki – umiejscowione przy alei Vasilissis Amalias, zachwyca wspaniałym widokiem na Ogrody Narodowe i Akropol, a wewnątrz mieści ważną kolekcję ponad 60 obrazów, tysiące książek, a także unikatowe meble. To jednak przede wszystkim unikalna natura pary Katakouzenos i ich spuścizna sprawia, że miejsce to jest z najbardziej niezwykłych skarbów w Atenach.
Angelos Katakouzenos był pionierem i przedstawicielem nauk psychiatrycznych, a także jednym z największych greckich intelektualistów XX wieku. Poświęcił swoje życie leczeniu chorób psychicznych, za co zyskał wielki szacunek zarówno w Grecji, jak i za granicą. Założył jedną z pierwszych klinik psychiatrycznych w „Evangelismos”, jednym z najstarszych i największych greckich szpitali publicznych, po czym wkrótce zyskał międzynarodową renomę, przyciągając znanych klientów, w tym francuskiego filozofa, pisarza i noblistę Alberta Camusa, amerykańskiego pisarza i noblistę Williama Faulknera oraz słynnego greckiego przedsiębiorcę Arystotelesa Onassisa. Angelos odrzucił jednak kuszące oferty kierowania głównymi placówkami medycznymi za granicą, głównie z powodów patriotycznych, sądząc, że powinien pozostać i pracować w Grecji. Zawsze był również bardzo blisko sceny artystycznej, odegrał kluczową rolę w próbie rozpoznania szerszej wartości kulturowej dzieł wielu greckich malarzy oraz założył w 1965 roku Muzeum na Lesbos, w którym znajdowały się jego prace. Ponadto wykorzystał swój dom do zorganizowania pierwszej „nieoficjalnej” wystawy sztuki współczesnej z dziełami greckich malarzy na cześć swojego gościa, Marca Chagalla.
Swoją żonę Leto poznał w 1932 roku, a ich małżeństwo trwało prawie 50 lat. Leto Katakouzenou brała udział w konspiracji podczas okupacji hitlerowskiej i prowadziła aktywną karierę literacką – w 1949 roku jej sztuka „Świetlna droga” była pierwszą sztuką napisaną przez kobietę, wystawioną w Teatrze Narodowym. W kolejnych latach wydała dwie powieści, dwa zbiory opowiadań oraz relację ze znajomości z Albertem Camusem. Wkrótce po śmierci męża opublikowała również książkę opowiadającą o jego życiu zatytułowaną „Angelos Katakouzenos, ho Valis mou”. Jej ostatnią wolą było utworzenie fundacji, która zachowałaby dom i jego zawartość oraz kontynuowała ich wspólną spuściznę.
Wola Leto Katakouzenou została powołana do życia jako dom-muzeum staraniem Sophii Peloponnissiou, która pracowała nad tym projektem od 1997 roku, mocno wierząc, że znaczenie Muzeum Domu Katakouzenos leży przede wszystkim po jego niewidzialnej stronie, czyli duchu ludzi, który go zamieszkiwali. „Współczesne metropolie potrzebują nie tylko zupełnie nowych katedr kultury i władzy, ale także małych kaplic inspiracji i intymności, w których można ożywić przeszłość i przewidzieć przyszłość” – powiedziała.
Projekt Muzeum Domu Katakouzenos zajmuje się rewitalizacją historycznego ateńskiego domu z miejsca zamieszkania na instytucję zorientowaną na społeczność i edukację, rozszerzając możliwości muzeów domowych. Zwiedzanie muzeów domowych pozwala z bliska przyjrzeć się, jak w przeszłości urządzano przestrzenie, jest także fascynującym przeżyciem ze względu na to, że podczas wizyty łatwo zapomnieć, że jest się w muzeum. Jednym z kluczowych uroków Muzeum Domu Katakouzenos jest to, że wydaje się, że jest ono nadal żywe i w ciągłym ruchu. Mieszkanie wypełnione zostało imponującymi i bardzo eleganckimi meblami, książkami i obrazami – wiszą tu prace Spyrosa Vasileiou, Giannesa Tsarouchesa, Giorgosa Gounaropoulosa oraz wielu innych, wybitnych artystów „pokolenia lat trzydziestych”. Akwarelowo-pastelowy portret Leto autorstwa Marca Chagalla jest prawdopodobnie jednym z najpiękniejszych dzieł, jakie można podziwiać podczas zwiedzania muzeum. Co ciekawe, żadna z prac nie została zakupiona – niemal wszystkie zostały podarowane przez samych artystów jako prezenty, dowody przyjaźni lub wdzięczności. Próbę czasu przetrwały również rękopisy i listy artystycznej pary oraz kolekcje ilustrujące życie w Grecji w sposób, który przyciąga uwagę, dostarcza wiedzy i zachęca zwiedzających do emocjonalnej interakcji.
Muzeum Domu Katakouzenos jest fundacją, która nie otrzymuje sponsoringu ani wsparcia finansowego. Radykalnym remontem budynku, doskonałym utrzymaniem, wynajmem, rachunkami i wszelkimi innymi aspektami finansowymi i organizacyjnymi zajmuje się zarząd, składający się z garstki wolontariuszy. Organizując całoroczny cykl wydarzeń kulturalnych, takich jak pogadanki, spektakle muzyczne i teatralne, odczyty i projekcje, muzeum posiada bogatą kolekcję ponad 40 obrazów, niektórych rysunków i grafik, liczne dzieła sztuki oraz wysokiej jakości kolekcję mebli francuskich i greckich z XVIII i XIX wieku. Seria obrazów obejmuje między innymi zestaw czterech dużych mahoniowych drzwi namalowanych specjalnie przez ich bliskiego przyjaciela pary, Nikosa Chatzekyriakosa-Gkikasa.
Muzeum Domu Katakouzenos jest dowodem na to, jak historyczną ateńską rezydencję można przekształcić w instytucję zorientowaną na społeczność i opartą na edukacji. Niesamowita spuścizna pary Katakouzenos sprawia, że miejsce to jest jednym z najbardziej niezwykłych skarbów w Aten.
