Zajmujące około 1400 metrów kwadratowych Muzeum Archeologiczne w Pireusie mieści niesamowitą gamę artefaktów, pochodzących z okresu od czasów prehistorycznych po wczesną erę chrześcijańską. To często omijane, choć warte odwiedzenia muzeum przedstawia historię miasta, które na przestrzeni lat rozwinęło się jako jeden z najważniejszych portów w Grecji, a do także centrum wojskowe i handlowe regionu.
Pireus prosperował przez całą starożytność jako najważniejszy port na Morzu Śródziemnym, choć w okresie archaicznym, klasycznym i hellenistycznym składał się w istocie z trzech oddzielnych portów – Kantharos, Zea i Munichia. Obecnie w Pireusie znajdują się liczne, bezcenne skarby archeologiczne, w większości pochodzące z oficjalnych, okolicznych wykopalisk. Chociaż samo miasto, poza restauracjami ze świeżymi owocami morza i ruinami starożytnych fortyfikacji, nie oferuje wprawdzie odwiedzającym wiele atrakcji, muzeum archeologiczne jest obowiązkowym miejscem odwiedzin dla każdego miłośnika historii.
Mogłoby wydawać się, że wszystkie, warte zobaczenia zabytki archeologiczne będą znajdowały się w Muzeum Narodowym w Atenach, Pireus niewątpliwie zaskakuje jednak swą unikalną kolekcją, tym bardziej, że sam budynek znajduje się po zachodniej stronie zatoki Zea, w cichej, niepozornej uliczce na przedmieściach. Do największych skarbów muzeum zalicza się wykonane z brązu posągi, odkryte w okolicach portu, lecz wewnątrz podziwiać można również zdobioną ceramikę, dekorowane reliefy, rzeźby greckich bogów oraz starożytne przedmioty codziennego użytku.
Kolekcja muzealna została po raz pierwszy zgromadzona w 1935 roku, a następnie, w 1966 roku umieszczona w budynku, który funkcjonuje do dziś. Kuratorzy ułożyli obiekty w prostym porządku chronologicznym – początek podróży po muzeum rozpoczyna się na pierwszym piętrze, a następnie kontynuuje na parterze.
Większość eksponatów pochodzi z okresu największej świetności Aten, zatem są to przede wszystkim zabytki z IV i V wieku p.n.e., ale na wystawie zobaczyć można również artefakty z Salaminy oraz pobliskiego obszaru Wysp Sarońskich. Cała kolekcja obejmuje okres od czasów minojskich do rzymskich. Trzy spośród najbardziej imponujących artefaktów to brązowy baran w formie trójzębu, marmurowe oko i kamienna piramida kotwiczna, wszystkie z triremy, słynnego greckiego okrętu wojennego, używanego między innymi w czasie wojen punickich przeciwko Kartaginie. Do klejnotów koronnych muzeum należy jednak oszołamiająca kolekcja czterech posągów wykonanych z brązu. Biorąc pod uwagę, że zachowało się jedynie około 35 pełno postaciowych posągów z brązu z jakiejkolwiek starożytnej cywilizacji, posiadanie czterech w jednym pokoju to luksus, którego doświadczyć można w mało którym muzeum archeologicznym. Rzeźby zostały odkryte podczas prac kanalizacyjnych prowadzonych w Pireusie w 1959 roku – wywnioskowano, że zostały one zakopane na pobliskim cmentarzu w celu ukrycia ich przed grabieżczymi najeźdźcami.
Najwcześniejszy posąg z brązu przedstawia młodego Apolla, który ma 1,95 m wysokości i pochodzi z VI wieku p.n.e. Oprócz imponującej postawy, wyróżnia się on także tym, że jest to jedyny w muzeum, zachowany przykład brązowego kouros – typu posągu występującego w sztuce starożytnej Grecji, przedstawiającego stojącego, nagiego mężczyznę z rękami opuszczonymi wzdłuż ciała i lewą nogą wysuniętą lekko do przodu.
W następnym pokoju znajdują się brązowe posągi Ateny i Artemidy, pochodzące z IV wieku p.n.e. Atena Parthenos jest największa, liczy bowiem 2,35 m wysokości, a jej koryncki hełm ze spektakularnym grzebieniem tylko dodaje rzeźbie zasłużonego majestatu.
Pozostała przestrzeń na najwyższym piętrze muzeum poświęcona jest płaskorzeźbom wotywnym i stelom nagrobnym, które przedstawiają wizerunki postaci rozpaczających utratę ukochanych bliskich. Kolejnym niezwykłym eksponatem jest marmurowy stół oraz drewniana trumna z IV wieku p.n.e., znajdująca się przy wejściu do sali pogrzebowej, a także darowizny z prywatnych kolekcji, takich jak Meletopoulos-Nomidou i Geroulanon.
Podążając archeologicznym szlakiem muzealnym i schodząc na parter, nie sposób przegapić pomnika nagrobnego z Moschato, który przedstawia ogromnego, siedzącego lwa. Podobnym trendem podążają pozostałe eksponaty w pierwszych pomieszczeniach na tym poziomie, przeprowadzające odwiedzających przez ewolucję steli grobowych, która rozpoczęła się w V wieku p.n.e., a następnie, wraz z coraz śmielszą rzeźbą i bardziej ekstrawaganckimi dekoracjami, sięgnęła końca IV wieku p.n.e. Jednym z najbardziej imponujących eksponatów w tej części muzeum jest pomnik z Kallithei.
Kolekcja z okresu rzymskiego obejmuje przede wszystkim piękne, marmurowe rzeźby oraz popiersia rzymskich cesarzy, między innymi Hadriana, który po śmierci został zaliczony na poczet greckich bogów czy Balbina, opisywanego jako poetę, mądrego sędziego i elokwentnego mówcę. Jednym z najciekawszych eksponatów są jednak neoattyckie, ozdobne płyty, przedstawiające greckie amazonki – wojownicze kobiety, które wedle mitologii wywodziły się od boga Aresa i nimfy Harmonii.
Z dwoma pełnymi piętrami służącymi jako sale wystawowe oraz piwnicą, w której mieszczą laboratoria konserwatorskie i magazyny, Muzeum Archeologiczne w Pireusie jest jedną z najważniejszych atrakcji historycznych tego regionu. Na zewnątrz zwiedzić można dodatkowo niewielkie ogrody muzealne, na których obszarze znajdują się ruiny greckiego teatru – zniszczone fragmenty kolumn i podstawy starych posągów, a także sarkofagi przedstawiające sceny z greckiej mitologii.
Godziny otwarcia
Od środy do poniedziałku: 8:30 – 15:30
Wtorek: zamknięte
Opłata za wstęp
Bilet normalny: 4 euro
Bilet ulgowy: 2 euro
Natalia Zientek
