Uważa się, że magiczna kula Heliosa, pokryta przedziwnymi symbolami i literami, jest w jakiś sposób powiązana z magicznymi rytuałami.
Kula ta została odkryta w Atenach w Grecji i od tamtej pory intryguje społeczność archeologiczną. Wielu wciąż zastanawia się nad znaczeniem jej cech i funkcji.
Według belgijskiego filologa klasycznego Armanda L. Delatte, magiczna kula Heliosa składa się z czterech scen. Pierwsza przedstawia wizerunek osoby z aureolą słoneczną otaczającą głowę, uważanego za Heliosa, boga słońca, przedstawianego jako „Kosmokrator”, wszechmocny Władca Wszechświata. W prawej ręce trzyma bicz, a w lewej trzy zapalone pochodnie. Bóstwo to jest często opisywane jako syn tytanów, Hyperiona i Teji, oraz brat bogiń Selene (Księżyc) i Eos (Świt).
Helios jest ukazany na tronie pod łukiem, otoczony przez dwa psy, które mogą symbolizować najjaśniejsze punkty gwiazdozbiorów Wielkiego i Małego Psa, Syriusza i Procjona. Syriusz, Canis Majoris, najjaśniejsza gwiazda na nocnym niebie, jest znana jako „gwiezdny pies”, a słowo „Canis” po łacinie i „kynos” w starożytnej grece oznaczają psa.
Helios – mitologia grecka
Helios był bogiem Słońca w mitologii greckiej. Uważano, że jeździł złotym rydwanem, który codziennie przemierzał niebo ze wschodu (Etiopia) na zachód (Hesperydy), podczas gdy nocą odbywał podróż powrotną w spokojny sposób, odpoczywając w złotym kielichu.
Hezjod informuje w swoim dziele, Teogonia, że z Perseis, córką Oceanu, Helios miał dwoje dzieci, Kirke i króla Ajetesa, który rządził w Kolchidzie. Później Apollodoros dodaje też Pazyfae.
Helios był także ojcem Faetona, którego matką była Klimene. Kiedy młodzieniec odkrył, że jego ojcem jest bóg słońca, udał się do niego na wschód i poprosił o prezent. Helios zaoferował mu wszystko, czego zapragnie, a Faeton zapytał, czy mógłby przejechać po niebie płonącym rydwanem ojca. Helios zgodził się, ale przysługa przerodziła się w tragedię, gdy Faeton okazał się niezdolny do kontrolowania dzikich koni Heliosa, a kiedy rydwan wymknął się spod kontroli, Zeus był zmuszony uderzyć Faetona piorunem, aby nie podpalił całego świata.
Jednym miejscem w Grecji, gdzie kult Heliosa był najważniejszy, była wyspa Rodos. Na cześć patrona Rodos, Heliosa, co pięć lat odbywały się na wyspie igrzyska panhelleńskie, Halieia, a co roku wrzucano do morza rydwan i cztery konie (kwadrygę) jako ofiarę dla boga.
Co więcej, słynny posąg Heliosa z brązu, znany jako Kolos Rodyjski, był uważany za jeden z siedmiu cudów starożytnego świata. Wysoka na 33 metry masywna, stojąca postać Heliosa dominowała w porcie miasta. Zbudowany między 304 a 280 r. p.n.e., posąg został obalony przez trzęsienie ziemi w 228 lub 226 r. p.n.e.
Magiczne zastosowanie
Druga scena na magicznej kuli Heliosa przedstawia okrąg zawierający pięć innych przecinających się okręgów ze słowami: ΑΙΘΗΡ, ΑΝΑΒΠΑ, ΑΝΝΙΑΕΥ, ΕΔΕΒΩΠ̣Ι i ΑΠΙΟΒΙ, podczas gdy trzy z przecinających się okręgów są oznaczone ΕΥΠΑΡ̣ΕC, ΑΧΦΕΙ i ΑΘΕΛΑ. Pod okręgami można zauważyć zbiór liter w układzie: ΧΧΧ, ΔΔΔΔ i ΗΗΗΗ.
Pozostałą część kuli pokrywają inne symbole zwierząt i ciał niebieskich. Oglądając całą kulę dookoła, można natknąć się na całą mieszankę magicznych, alchemicznych i astralnych symboli.
Nieziemskie symbole pokrywające tę fascynującą kulę pobudzają i czarują wyobraźnię. Według niektórych właśnie o to chodziło, ponieważ uważa się, że starożytni Grecy mogli używać kuli w czarodziejskich rytuałach.
Magiczna kula Heliosa jest wypełniona symbolami astralnymi i geometrycznymi, w tym okręgiem zawierającym trójkąt. Dodatkowo jest też wąż, a także liczby i zagadkowe inskrypcje, przy czym jedynym możliwym do zidentyfikowania słowem jest ΑΙΘΗΡ (eter), pierwszy z pięciu żywiołów natury w starożytnej nauce (eter, ziemia, woda, ogień i powietrze). Eter, znany również jako piąty element lub kwintesencja, był uważany za materiał wypełniający obszar wszechświata poza sferą ziemską.
Odkrycie oraz teorie
Trzydziestocentymetrowa magiczna kula wykonana jest z marmuru i została odkryta w 1866 roku w pobliżu Teatru Dionizosa na południowym zboczu wzgórza Akropolu. Pierwotnie była częścią sanktuarium Dionizosa, boga winobrania, winiarstwa, religijnej ekstazy i świętowania. Sanktuarium zostało zbudowane około VI wieku p.n.e., a później obok świątyni dobudowano teatr.
Badania przeprowadzone w 1913 roku przez Delatte wykazały, że kula została zakopana w pobliżu teatru jako starożytny talizman przynoszący szczęście w wydarzeniach. Skojarzenie to opierało się na przekonaniu Delatte, że niektóre symbole przedstawiają strategie wygrywania zawodów sportowych lub teatralnych. Było to dodatkowo wspierane przez związek z gladiatorami, ponieważ kulę datowano na II-III wiek naszej ery, a więc na okres rzymski. Po zdobyciu Aten przez Rzym i częściowym zniszczeniu miasta w 86 r. p.n.e., sanktuarium i teatr zostały później przez Rzymian przebudowane, aby wykorzystać je do przedstawień, a nawet walk gladiatorów.
Zosia Masalska
