Ο Γεώργιος Ιβάνωφ Σαϊνόβιτς (Jerzy Iwanow-Szajnowicz) υπήρξε σπουδαία μορφή με τολμηρή προσωπικότητα. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που άφησε το σημάδι του τόσο για τη συνεισφορά του στον Ελληνικό αθλητισμό, όσο και για την πολύτιμη βοήθεια που πρόσφερε στις μυστικές υπηρεσίες κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αν και το έργο του Ιβάνοφ έχει μείνει στην ιστορία, με την Πολωνία, την Ελλάδα και την Αγγλία να συνεχίζει να τιμά τα ηρωικά κατορθώματα του, η μνήμη του παραμένει ακόμα άγνωστη στο πανελλήνιο.
Πρόσφατα είχαμε τη τιμή να συνομηλήσουμε με τη κυρία Λεονάρδα Λαμπρινίδου, ανιψιά του μεγάλου σαμποτέρ, η οποία με αφορμή τα 81 χρόνια μνήμης από το θάνατο του Ιβάνοφ, μας μίλησε για την έκδοση της μυθιστορηματικής βιογραφίας της οικογένειας Σαϊνόβιτς υπό τον τίτλο: «Ιβάνωφ: Θύελλα και Τόλμη».
Η Πολωνική κοινότητα στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη κατά την περιόδου του μεσοπολέμου ήταν ισχυρή. Πείτε μας λοιπόν ποια ήταν η σχέση μεταξύ των δύο λαών εκείνα τα χρόνια;
Πράγματι κατά τον μεσοπόλεμο υπήρχαν ισχυροί δεσμοί μεταξύ των δύο κοινοτήτων της ελληνικής και της Πολωνικής στη Θεσσαλονίκη. Φυσικό ήταν η οικογένεια Λαμπριανίδη λόγω της γιαγιάς μου Λεονάρδας Σαϊνόβιτς να σχετιστεί κοινωνικά, οικογενειακά και αργότερα επαγγελματικά με επιφανείς Πολωνούς που είτε ζούσαν μόνιμα στην πόλη, είτε λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων την επισκέπτονταν συχνά. Τα παραδείγματα είναι πολλά:
H αεροπορική εταιρία Lot έκανε πτήσεις από τη Θεσσαλονίκη και ο διευθυντής της Γιέρζυ Πιενκόβκσι (Piątkowski) με τη σύζυγό του Γιάνκα ήταν στενοί τους φίλοι. Επίσης υπήρχε το υποκατάστημα του Πολωνικού Μονοπωλίου Καπνού στη Θεσσαλονίκη με γραφεία, αποθήκες και χημείο. Επόμενο ήταν να σταλούν και λίγοι Πολωνοί υπάλληλοι με τις οικογένειές τους. Διευθυντής ορίστηκε ο κύριος Παβλόφσκι και όταν έφυγε τον αντικατέστησε ο κύριος Σμιέλα, φίλοι όλοι της οικογένειας. Η Ελλάδα είχε αντίστοιχα γραφεία στη Βαρσοβία την ίδια περίοδο για να αγοράζει τσιγαρόχαρτο από την Πολωνία.
Όταν η Πολωνία άρχισε να παίρνει μέρος στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης με δικό της Περίπτερο η επαφή με τους Πολωνούς συνεχίστηκε. Ένας δημοσιογράφος, απεσταλμένος της εφημερίδας “Κούριερ Πόλσκι” (Kurier Polski) ήρθε στη Θεσσαλονίκη και επισκέφτηκε την οικογένεια. Όταν επέστρεψε στην Πολωνία έγραψε ένα άρθρο, με τίτλο “Κάτω από την γαλάζιο ουρανό” το οποίο τους το έστειλε αργότερα ταχυδρομικώς. Περιέγραφε την πόλη της Θεσσαλονίκης, μιλούσε για στην ιστορία της, τις συναλλαγές της με την Πολωνία στο εμπορικό επίπεδο, αναφερόταν στο Πολωνικό Μονοπώλιο Καπνού, στην αγορά των πολωνικών καταδιωκτικών αεροπλάνων PZL και τελειώνοντας κατέληγε:
«…Όαση πολωνικότητας στη Θεσσαλονίκη αποτελεί η οικογένεια Λαμπριανίδη. Πίσω από το ελληνικό αυτό επίθετο κρύβεται μια ευγενική Πολωνίδα, παντρεμένη με Έλληνα βιομήχανο, η οποία δίδαξε στον ίδιο και στους γιούς της την πολωνική γλώσσα, πώς να τρώνε, μαγειρεμένα από τα χέρια της, πολωνικά φαγητά και προπαντός πώς να εφαρμόζουν την πολωνική φιλοξενία. Το σπίτι των Λαμπριανίδιδων είναι ανοιχτό σε κάθε Πολωνό ταξιδιώτη και αν τα βήματά του τον οδηγήσουν στο σπίτι τους, να είναι βέβαιος ότι θα γίνει δεκτός σαν μέλος της οικογένειάς τους».
Ζώντας στην Ελλάδα μπορείτε να μας πείτε για τις ομοιότητες και διαφορές μεταξύ της Πολωνικής και Ελληνικής κουλτούρας;
Οι δύο λαοί έχουνε μία πολύπαθη Ιστορία ξένων Κατοχών, διαμελισμών από γειτονικές χώρες, απώλειες εθνικών εδαφών και αγώνων για την κατάκτηση της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας. Πολλοί Πολωνοί αγωνίσθηκαν με άλλους φιλέλληνες στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Και οι δύο λαοί πολέμησαν τους Ναζί και είχαν τρομερές απώλειες.
Μεταξύ τους υπήρχαν πάντα φιλικές διπλωματικές σχέσεις, οι οποίες ξεκινάνε ήδη από τον 16ο αιώνα και πολλοί γάμοι είναι μεικτοί, όπως αυτός της γιαγιάς μου με τον παππού μου.
Η ιδιοσυγκρασία των δύο λαών έχει πολλές ομοιότητες: είναι φιλόξενοι, ανοιχτοί σε γνωριμίες και φιλίες, τους αρέσει να βγαίνουν έξω με φίλους. Η πολωνική κουζίνα έχει επίσης αρκετές ομοιότητες με την ελληνική, όμως οι Πολωνοί τρώνε πολλές σούπες, τις οποίες προσωπικά λατρεύω! Οι Έλληνες όχι τόσο συχνά. Επίσης οι Πολωνοί προτιμούν να πίνουν τσάι, ενώ οι Έλληνες αγαπάνε πολύ τον καφέ!
Η Πολωνική γλώσσα, οι παραδόσεις και η κουλτούρα διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο κατά την ανατροφή σας. Ποιο άτομο ήταν υπεύθυνο για τη διατήρηση αυτής της ταυτότητας;
Η διατήρηση αυτής της ταυτότητας οφείλεται αρχικά στη γιαγιά μου, της οποίας έχω και το όνομα. Κατ’ αρχήν, όλοι στην οικογένεια έμαθαν να μιλάνε την πολωνική γλώσσα. Τα ετεροθαλή αδέλφια του Γιέρζυ, και ο Αλέξανδρος, που είναι ο πατέρας μου, και ο μεγαλύτερος ο Αντώνης, έμαθαν από τη μητέρα τους από νωρίς τα Πολωνικά. Ακόμα και οι σύζυγοί τους έμαθαν να μιλούν πολωνικά, όπως βέβαια κι εγώ, η εγγονή της. Μέχρι και ο πρώην σύζυγός μου έμαθε πολωνικά! Το πρώτο μου ταξίδι στην Πολωνία έγινε όταν ήμουν 5 χρονών και φορούσα την πολωνική λαϊκή ενδυμασία. Από τότε επισκεπτόμασταν με τους γονείς μου και τη γιαγιά μου τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο την Πολωνία και κυρίως τη Βαρσοβία, τη γενέτειρα της γιαγιάς. Το 2016 ταξίδεψα με φίλους σε πολλές πόλεις και μείναμε τρεις ολόκληρες βδομάδες. Περάσαμε υπέροχα!
Ποιοι λόγοι σας ώθησαν να επιλέξετε να μείνετε στην Ελλάδα και όχι στην Πολωνία.
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη. Αγαπώ πολύ τη πόλη μου και τους ανθρώπους της. Όμως όταν τέλειωσα το Λύκειο σπούδασα δύο χρόνια στην Σχολή Καλών Τεχνών της Βαρσοβίας, στο τμήμα Συντήρησης Έργων Τέχνης.
Ποια είναι η αγαπημένη σας ανάμνηση από τα παιδικά σας χρόνια;
Τα Χριστούγεννα, όσο ζούσε η γιαγιά μου. Μαζευόταν όλη η οικογένεια και ο θείος μου ο Αντώνης έπαιζε μελωδίες στο πιάνο, ενώ ο πατέρας μου τον συνόδευε με το ακορντεόν. Το τραπέζι ήταν στρωμένο με λευκό λινό τραπεζομάντιλο που είχε κεντημένα χρωματιστά λουλούδια του αγρού.
Πριν αρχίσουμε να τρώμε, η γιαγιά μου σηκωνόταν από τη θέση της και σύμφωνα με το πολωνικό καθολικό έθιμο, έπαιρνε στα χέρια της ένα μικρό ασημένιο δίσκο, στον οποίο είχε νωρίτερα τοποθετήσει όστια και την έδινε στον καθένα μας λέγοντας και μία ευχή, διαφορετική κάθε χρόνο.
Το μενού περιλάμβανε πολωνικά εδέσματα, τα οποία σερβίρονται τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων, μετά την επιστροφή από την εκκλησία. Ξεκινούσε με ορεκτικά αποκλειστικά θαλασσινά: μαύρο και κόκκινο χαβιάρι, καπνιστό σολομό Σκωτίας, βραστές γαρίδες και συνοδεύονταν από φρέσκο βούτυρο και ψωμάκια. Στη συνέχεια σερβιριζόταν η ζεστή ψαρόσουπα, ένα μεγάλο φρέσκο λαυράκι βάρους πέντε κιλών, το οποίο βραζόταν με χορταρικά και αλατοπίπερο, χέλι βραστό σερβιρισμένο κρύο και κομμένο σε στρογγυλές χοντρές φέτες σε ζελέ και γριβάδι της λίμνης μαγειρεμένο “πο ζιντόβσκου” (po zydowsku).
Τι σας ώθησε να γράψετε αυτό το βιβλίο; Ποιος ήταν ο πρωτοπόρος αυτής της ιδέας;
Ο πατέρας μου, ο Αλέξανδρος Λαμπριανίδης. Πρώτα από όλα ο πατέρας μου, τα χρόνια που ακολούθησαν από τον θάνατο του αδερφού του Γιέζυ Ιβάνωφ Σαϊνόβιτς με πολύ κόπο, υπομονή και συνέπεια συγκέντρωσε, οργάνωσε και ενημέρωνε σε τακτά διαστήματα το πλούσιο οικογενειακό μας αρχείο. Για την προσφορά του αυτή στις 12/8/1985 ο πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Προστασίας Μνημείων Μάχης και Μαρτυρίας της Πολωνίας του απένειμε το “Xρυσό Μετάλλιο του Θεματοφύλακα της Εθνικής Μνήμης”( Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Αριθμός 3401).
Το αρχείο αυτό περιλαμβάνει κρατικά και ιδιωτικά έγγραφα των γονιών του και του αδερφού του, Γιέζυ Ιβάνωφ Σαϊνόβιτς. Υπάρχουν όλα τα πιστοποιητικά γέννησης, γάμου, βάπτισης, ιθαγένειας, διαβατήρια, πανεπιστημιακά πτυχία και σχολικά απολυτήρια. Πολλές επιστολές μεταξύ της γιαγιάς μου Λεονάρδας και του θείου μου Γιέζυ, του Βλαδίμηρου Ιβάνωφ, πατέρα του Γιέζυ, με τον γιο του και τη γιαγιά μου και αλληλογραφία μεταξύ συγγενών και φίλων με πρόσωπα της οικογένειας.
Περιλαμβάνει επίσης τα συνοδευτικά έγγραφα των ανώτατων στρατιωτικών παρασήμων, τα οποία απονεμήθηκαν από την Ελλάδα, την Πολωνία και τη Μεγάλη Βρετανία στον Γιέζυ και στη γιαγιά μου, Λεονάρδα.
Τέλος πολλές φωτογραφίες με στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής από το 1933, τα οποία αποθανάτισε ο Γιέζυ με μια φωτογραφική μηχανή Zέις, που του είχε δωρίσει ο παππούς μου και πατριός του, ο δεύτερος σύζυγος της Λεονάρδας, ο Γιάννης Λαμπριανίδης.
Αλλά και τον σκελετό της βασικής αφήγησης τον έκανε ο πατέρας μου, ο Αλέξανδρος Λαμπριανίδης, όπως και τις αποδόσεις των επιστολών κι όλων των επίσημων στρατιωτικών και μη εγγράφων από τα πολωνικά, τα γαλλικά και τα ρωσικά στα ελληνικά.
Στο διάστημα της συγγραφής αυτής συνεργάστηκα στενά με τον πατέρα μου.
Πόσα χρόνια σας πήρε να ολοκληρώσετε αυτή την πρωτοβουλία; Για ποιο λόγο;
Χρειάστηκαν πέντε ολόκληρα χρόνια για να αναζητήσω και να κατανοήσω πρώτα τα ιστορικά στοιχεία σε τρεις διαφορετικές χώρες στις αντίστοιχες χρονικές περιόδους, όπου κινούνταν οι ήρωες του βιβλίου: στην Πολωνία πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν ακόμα ήταν υπό Ρωσική Κυριαρχία, στο Καρς στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Ρωσικής Επανάστασης, στη Βαρσοβία του Μεσοπολέμου όταν πλέον η Πολωνία γίνεται ανεξάρτητο κράτος και την οικονομική κρίση που δημιουργείται λίγο αργότερα, στη Θεσσαλονίκη μετά το 1925 και τέλος στην Αθήνα της Γερμανικής Κατοχής.
Η διασταύρωση των ιστορικών στοιχείων από τα λεγόμενα της οικογένειας ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι συγγραφής του βιβλίου. Ποιες ενέργειες λοιπόν κάνατε ως συγγραφέας για να αντιμετωπίσετε αυτό το εμπόδιο;
Αντίθετα αυτό το κομμάτι ήταν σχετικά εύκολο, γιατί μεγάλωσα με τις αφηγήσεις της γιαγιάς μου Λεονάρδας που ζούσε στο σπίτι μας. Έφυγε από τη ζωή όταν ήμουν 15 ετών, αρκετά μεγάλη για να θυμάμαι. Επίσης στο μεγαλύτερο διάστημα της συγγραφής μέχρι το 2013 ζούσε ο πατέρας μου, οπότε είχα τη δεύτερη πρωτογενή πηγή πληροφοριών δίπλα μου για να λύσω τις απορίες μου μαζί με το οικογενειακό αρχείο.
Η αναζήτηση πληροφοριών από το οικογενειακό αρχείο σας έφερε πιο κοντά με τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Ποια πληροφορία σας προκάλεσε το μεγαλύτερο ενδιαφέρον;
Το σημείο που πάντα με συγκινούσε πάρα πολύ και οφείλω να πω ότι έκλαιγα όταν το ξαναδιάβαζα ήταν μία συγκεκριμένη επιστολή που έστειλε στη γιαγιά μου ο Βλαδίμηρος Ιβάνωφ, ο πατέρας του Γιέρζυ, αξιωματικός του Τσαρικού στρατού, ο οποίος κατά τον εμφύλιο πολέμησε με την πλευρά των Λευκορώσων, από το στρατόπεδο προσφύγων στη Βουλγαρία. Εκεί πέρασε αυτός ο άνθρωπός την υπόλοιπη ζωή του στην εξορία, χωρίς να μάθει ποτέ για την εκτέλεση του γιου του, ευτυχώς θα έλεγα. Άθυρμα και αυτός της ταραγμένης κατάστασης στην Ευρώπη εκείνη την εποχή…
« 24/11/1944
Σεβαστή Λεονάρδα Ντανίλοβνα,
Πέρασε πολύς καιρός που δεν έλαβα από εσάς καμιά είδηση, ούτε κακή ούτε καλή. Αυτό οφείλεται σε αυτόν τον πόλεμο. Το αίμα έρευσε. Άρχισε το πέμπτο έτος της θεϊκής τιμωρίας και δεν φαίνεται ακόμα να τελειώνει. Για τον εαυτό μου μπορώ να γράψω ότι το θεϊκό σκαμπίλι που πήρα ήταν πολύ αυστηρό ακριβώς την τελευταία ώρα. Αδυνάτισα και άλλαξα τόσο που δεν αναγνωρίζομαι. Έμεινε σε μένα μόνο το δέρμα και τα κόκαλα. Μεγάλες αλλαγές στη ζωή μας ως μετανάστες… Εισήγαγαν καθεστώς νοσοκομείου-φυλακής ακόμα και η έξοδος από την κεντρική πύλη γίνεται με ειδική άδεια που είναι υποχρεωτική. Το φαγητό είναι κατά πολύ χειρότερο. Σε μεγάλο ποσοστό το φταίξιμο ήταν δικό μας. Μεθύσια, κλεψιές, συγκεντρώσεις, όλα αυτά δημιούργησαν αλλαγές στη ζωή μας. Στο παρελθόν βρισκόταν εδώ βετεράνοι αξιωματικοί, τώρα στέλνουν διάφορους άχρηστους στρατιωτικούς στις διάφορες πόλεις της Βουλγαρίας καθώς και απολυμένους από τις φυλακές. Η ζωή μας είναι δύσκολη. Τα τρόφιμα τόσο από άποψη ποιότητας όσο και από άποψη ποσότητας μας δημιουργεί ντροπή να αναφερθούμε σε αυτά.. Έχω έντονη αναιμία, περπατάω κρατώντας μπαστούνι για να σταθώ. Η πείνα με υποχρέωσε να πουλήσω διάφορα αντικείμενα ακόμα και τα παπούτσια και το παλτό μου. Ο χειμώνας πλησιάζει και δυσκολεύομαι να γράψω με πρησμένα δάχτυλα.
Βλαδίμηρος»
Η συγγραφή ενός βιβλίου αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση; Τα μαθήματα τεχνικής γραφής της αξιότιμης καθηγήτριας Φυλακτάκη Πένυ αναφέρετε πως ήταν απαραίτητος αγωγός για τη τελειοποίηση του βιβλίου. Μπορείτε να μας μιλήσετε λίγο για αυτό;
Πρόθεση του πατέρα μου και δική μου ήταν το βιβλίο αυτό να μην είναι παράθεση ιστορικών στοιχείων ως δοκίμιο αλλά μία μυθιστορηματική βιογραφία της οικογένειας από τα παιδικά χρόνια της γιαγιάς μου μέχρι την εκτέλεση του Γιέρζυ. Όταν, λοιπόν, ολοκλήρωσα το βιβλίο αντιλήφθηκα ότι ενώ επρόκειτο για μία αληθινή ιστορία γεμάτη συγκλονιστικά γεγονότα και μεγάλες περιπέτειες δεν ήταν ζωντανό και οι ήρωές μου, παρόλο που ήταν υπαρκτοί άνθρωποι, μοιάζανε με αυτό που ονομάζουμε τη λογοτεχνία «χάρτινοι». Έτσι αποφάσισα να παρακολουθήσω μαθήματα δημιουργικής γραφής πάνω στην τεχνική μυθιστορήματος. Από τη ζωγραφική γνώριζα πάρα πολύ καλά ότι οποιοδήποτε είδος Τέχνης χωρίς τεχνική δεν γίνεται. Γράφτηκα στα μαθήματα της συγγραφέως και καθηγήτριας δημιουργικής γραφής Πένυς Φυλακτάκη που συμπωματικά η μητέρα της είναι τρίτη μου ξαδέλφη από τη μεριά του παππού μου Γιάννη Λαμπριανίδη. Δεν γνωριζόμασταν μέχρι τότε! Τα μαθήματα ήταν καταπληκτικά, η Πένυ εξαιρετική δασκάλα και πολύ απαιτητική. Οι εργασίες παραδίδονταν κάθε βδομάδα και ήμουν η καλύτερη μαθήτρια του τμήματος. Όμως όταν ξεκίνησα να δουλεύω και πάλι το βιβλίο, παρόλο που το βελτίωσα αρκετά, κατάλαβα ότι η τεχνική δεν αρκεί αν δεν έχεις το ιδιαίτερο ταλέντο του συγγραφέα. Κι εγώ ομολογουμένως δεν το είχα αυτό το κάτι παραπάνω.
Έτσι συμφωνήσαμε να αναλάβει η Πένυ το βιβλίο και να είμαστε πλέον δύο συγγραφείς. Η συνεργασία μας ήταν άριστη. Και σε εκείνη πήρε άλλα πέντε χρόνια για να το ολοκληρώσει.
Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε η πρώτη παρουσίαση του βιβλίου στην Ελλάδα, πιστεύετε ότι θα υπάρξει η δυνατότητα να παρουσιαστεί και στην Πολωνία;
Η ίδια παρουσίαση που έγινε στην Αθήνα στο Πολεμικό Μουσείο συνεχίζεται μέχρι τον Μάρτιο 2024 στο Πολεμικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης. Πρόθεσή μας είναι να εκδοθεί το βιβλίο και στην πολωνική γλώσσα και στη συνέχεια να γίνει κινηματογραφική σειρά που θα παιχθεί σε κάποια πλατφόρμα στην τηλεόραση.
Η μετονομασία του Πολωνικού σχολείου στη Θεσσαλονίκη προς τιμή του Ιβάνοφ Σαινόβιτς τι συναισθήματα σας δημιουργεί;
Νιώθω μεγάλη συγκίνηση και χαρά που εξακολουθεί να τιμάται η μνήμη του θείου μου Γιέρζυ Ιβάνωφ Σαινόβιτς, του μεγαλύτερου σαμποτέρ του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται για έναν σπάνιο ήρωα που αναγνώρισαν με τα ανώτατα παράσημα τρεις χώρες: η Πολωνία, η Ελλάδα και η Μεγάλη Βρετανία. Χάρη στο μεγάλο σαμποτάζ που διοργάνωσε και εκτέλεσε ο Ιβάνωφ μαζί με άλλους Έλληνες πατριώτες συναγωνιστές στο εργοστάσιο κινητών του Μαλτσινιώτη, άλλαξε η εξέλιξη του πολέμου στο μέτωπο της Βορείου Αφρικής.
Να περιμένουμε κάποια νέα συγγραφική έκπληξη από μέρους σας στο μέλλον;
Όπως είπα δεν έχω ταλέντο στη συγγραφή μυθιστορημάτων. Όμως έχω δημοσιεύσει πολλά άρθρα στο περιοδικό «Εικαστική Παιδεία» σχετικά με τις διδακτικές μου μεθόδους στο μάθημα των Εικαστικών του Γυμνασίου που διδάσκω. Επίσης ολοκλήρωσα ένα βιβλίο Ιστορίας της Τέχνης που αφορά στην καταγραφή και ταξινόμηση της εξέλιξης στη ζωγραφική, γλυπτική και αρχιτεκτονική – από την Προϊστορία μέχρι σήμερα- και συνοδεύεται από σύντομη περιγραφή του πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού υπόβαθρου μέσα στο οποίο δημιουργηθήκαν. Επιλέχθηκαν για να παρουσιαστούν τα πιο χαρακτηριστικά έργα κάθε περιόδου με αντιπροσωπευτικές φωτογραφίες και σχήματα, τα οποία βοηθούν την καλύτερη κατανόηση της σύνθεσης. Απευθύνεται σε οποιονδήποτε μη μυημένο αναγνώστη που επιθυμεί να γνωρίσει την πορεία της τέχνης, αλλά και σε ανθρώπους οι οποίοι γνωρίζουν ή έχουν κάνει μαθήματα Τέχνης. Θα συνδράμει και όσους επιθυμούν να αποκτήσουν μια δομημένη ταξινόμηση, με ιδιαίτερη έμφαση στα εικαστικά στοιχεία των δημιουργημάτων. Η γλώσσα είναι απλή, κατανοητή και περιεκτική, χωρίς να δίνονται λεπτομέρειες κουραστικές για τον αναγνώστη, προκειμένου εκείνος να αποκτήσει εύκολα και αβίαστα σφαιρική γνώση της εικόνας. Σημειώνεται επίσης ότι δεν δίνονται αναλυτικές πληροφορίες για το βιογραφικό των καλλιτεχνών, που ούτως ή άλλως σήμερα μπορούν να βρεθούν στο διαδίκτυο. Όμως υπάρχουν προβλήματα σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα των φωτογραφιών και παραμένει στο υπολογιστή μου τελειωμένο εδώ και πέντε χρόνια. Ίσως και για πάντα….
© Μαρζένα Μαυρίδη
Το φωτογραφικό υλικό είναι παρμένο από το οικογενειακό αρχείο της κυρίας Λεωνάρδας, η οποία είχε την ευγενή καλοσύνη να μοιράσει μαζί μας.
Μια συναρπαστική µυθιστορηµατική ιστορία ηρώων µε κεντρικό πρόσωπο τον Γεώργιο Ιβάνωφ-Σαϊνόβιτς, που βιώνουν τη θύελλα των ιστορικών γεγονότων της εποχής τους και καταρρίπτουν µε την τόλµη τους κάθε σύµβαση, το βιβλίο «Ιβάνωφ – Θύελλα και τόλμη» μπορείται να το βρείτε παρακάτω: https://www.livanis.gr/shop/ivanwf-thuella-kai-to_p-3237093-aspx/
