Ο εθνικός ύμνος της Πολωνίας αποτελεί ένα ξεχωριστό για τους Πολωνούς λαϊκό έργο καθώς απεικονίζει με πατριωτικό τρόπο τα συναισθήματα ενός έθνους μετά την απώλεια της ανεξαρτησίας της χώρας από την Αυστρία, Ρωσία και Πρωσία (1772, 1791, 1795).
Το ύμνος πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές με τέλη της 19 Ιουλίου του 1795 στην περιοχή Reggio di Emilia στην Ιταλία όπου οι τότε Πολωνικές λεγεώνες, συμπεριλαμβανομένου και του στρατηγού Jan Henryk Dąbrowski (Γιαν Χένρικ Νταμπρόβσκι), συγκεντρώθηκαν για να πολεμήσουν στους Ναπολεόντειους πολέμους υπέρ του Γάλλου στρατηγού Ναπολέοντα.
Ο συγγραφέας του «Τραγουδιού των Πολωνικών Λεγεώνων στην Ιταλία» – όπως ονομαζόταν αρχικά ο ύμνος – ήταν ο Józef Wybicki (Γιούζεφ Βιμπίτσκι), στενός συνεργάτης του στρατηγού Dąbrowski. Η λαϊκή μελωδία και τα εμπνευσμένα κείμενα, με την πρώτη στροφή να ξεκινά με το «Η Πολωνία δεν είναι νεκρή όσο ζούμε» τράβηξαν αμέσως την προσοχή των στρατιωτών, των μεταναστών της Πολωνίας και των κατοίκων της χώρας.
Μετά από πολλές προσπάθειες διάσωσης της Πολωνίας από τις τρεις μεγάλες δύναμης της εποχής η τελευταία εξέγερση του στρατηγού Kościuszko (1794) απέτυχε αναγκάζοντας την Πολωνική κοινότητα να διασκορπιστεί σε όλη την Ευρώπη. Ανάμεσα στους προορισμούς η Γαλλία κατείχε την κύρια θέση με το Ναπολέοντα να υπόσχεται την επανίδρυση ενός νέου Πολωνικού ανεξάρτητου κράτους. Άλλωστε για αυτό το λόγο ο σημερινός εθνικός ύμνος της Πολωνίας εξακολουθεί να περιέχει αναφορά στον Βοναπάρτη.
Το πατριωτικό τραγούδι απαγορεύτηκε από τις τσαρικές και πρωσικές κυβερνήσεις το 1815 (μετά την ήττα του Ναπολέοντα) και ξανά το 1860. Ωστόσο, έζησε σε πολλές παραλλαγές, τραγουδώντας κατά τη διάρκεια των εξεγέρσεων κατά των Ρώσων (τον Νοέμβριο του 1830, τον Ιανουάριο του 1863), καθώς και κατά την Άνοιξη των Εθνών του 1848.
Με τη πάροδο του χρόνου ο ύμνος έχει υποστεί πολλές αλλαγές με σκοπό να ταιριάζει στις νέες κοινωνικοπολιτικές διαταραχές της εποχής. Στις αρχές του 19ου αιώνα το τραγούδι επανεμφανίστηκε ως ύμνος της φοιτητικής ένωσης (Zwiazek Burszow, 1816-1830). Στα τέλη του 19ου αιώνα, το τραγούδι χρησιμοποιήθηκε ως ύμνος όσων διακήρυξαν την ανάγκη να ανοικοδομηθεί η χώρα με σκληρή δουλειά, σε συνδυασμό με τον αγώνα για την ανεξαρτησία της. Ανάμεσα στις αλλαγές το όνομα του στρατηγού Dąbrowski άλλοτε αντικαταστάθηκε από τους στρατιωτικούς Chłopicki ή Skrzynecki (1830) άλλοτε από τον διοικητή Piłsudski κτλ.
Όταν η Πολωνία επανεμφανίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο το 1918, έπρεπε να λάβει μια απόφαση σχετικά με τα εθνικά της σύμβολα. Ενώ το εθνόσημο και η σημαία υιοθετήθηκαν επίσημα μόλις το 1919, το ζήτημα του εθνικού ύμνου έπρεπε να περιμένει. Εκτός από το “Jeszcze polska nie zginęła “, υπήρχαν και άλλα δημοφιλή πατριωτικά τραγούδια που θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν τη πρώτη θέση. Το Mazurek Dąbrowskiego (Η μαζούρκα του Νταμπρόφσκι) αναγνωρίστηκε επίσημα ως ο εθνικός ύμνος στην Πολωνία το 1926 με τον διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών (26 Φεβρουαρίου 1927) να θέτει επίσημα το κείμενο του ύμνου.
Η μελωδία του πολωνικού ύμνου είναι μια ζωντανή και ρυθμική μαζούρκα. Η Μαζούρκα ως μουσική μορφή προέρχεται από τη σχηματοποίηση παραδοσιακών μελωδιών για τους δημοτικούς χορούς της Μαζόβια, μια περιοχή στην κεντρική Πολωνία. Χαρακτηρίζεται από ένα τριπλό μέτρο και έντονους τόνους που τοποθετούνται ακανόνιστα στο δεύτερο ή τρίτο χτύπημα. Ο συνθέτης του “Mazurek Dąbrowskiego” είναι προς το παρόν άγνωστος. Η μελωδία είναι πιθανότατα η προσαρμογή του Wybicki σε μια λαϊκή μελωδία που ήταν ήδη δημοφιλής κατά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Ο πρώτος συνθέτης που χρησιμοποίησε τον ύμνο για ένα καλλιτεχνικό μουσικό κομμάτι δηλώνεται πάντα ότι είναι ο Karol Kurpiński.
Μάρκος Μαυρίδης
