Czy wiecie, że 9 lutego przypada Międzynarodowy Dzień Języka Greckiego? Jest to dzień, w którym Grecy i nie Grecy ( jak na przykład ja, która dopiero zaczynam przygodę z Grecją i jej językiem) świętują ważną rolę, jaką odegrał język grecki w kulturze światowej. Data obchodów tego dnia nie jest absolutnie przypadkowa i wiąże się z dniem śmierci Dionisiosa Solomosa, (Διονύσιος Σολωμός) – greckiego poety, twórcy poemat „Hymn do wolności”, który w 1864 stał się greckim hymnem narodowym.
Solomos jako pierwszy włączył do nowogreckiej literatury tradycje ludowe: pieśni gminne oraz dorobek renesansowej literatury kreteńskiej. Ponadto, w swojej twórczości konsekwentnie stosował grecki język mówiony -demotyk, nadając kształt współczesnemu językowi greckiemu.
Po co Grecy obchodzą to święto? Ma ono na celu podkreślenie fundamentalnej roli języka greckiego i zdefiniowanie wkładu w rozwój umiejętności czytania i pisania w Europie i na świecie. Grecki pozostaje językiem, który znacznie wzbogaca międzynarodowy dyskurs naukowy; bardziej niż jakikolwiek inny. Rozwinął, ukształtował i wyraził początek większości teorii naukowych, myśli filozoficznych i literatury w większości współczesnych języków świata zachodniego. Nic dziwnego, że fraza „Grecy mają na to słowo” jest używana przez anglojęzycznych mieszkańców świata za każdym razem, gdy napotykają trudności w opisaniu przedmiotu lub pomysłu.
„Jest to język używany od czterdziestu stuleci bez przerwy. Został on również napisany w ten sam sposób, przy użyciu tego samego alfabetu, przez 28 stuleci i przestrzegał tych samych zasad pisowni przez 24 stulecia ”– zauważył wybitny profesor lingwistyki i były minister greckiej edukacji Georgios Babiniotis.
A czy wiedzieliście, że inicjatywa świętowania tego dnia została pierwotnie podjęta w 2014 r. przez społeczności Greków i Włochów we Włoszech? Oni to właśnie jako pierwsi zaproponowali międzynarodowy dzień dla języka greckiego. Rząd grecki ostatecznie przyjął ten projekt w 2016 r. i sesja plenarna greckiego parlamentu jednogłośnie go przyjęła. W tym roku wielka uroczystość odbędzie się we włoskim mieście o greckim pochodzeniu – Neapolu. W obchodach dnia języka greckiego ma wziąć udział ponad tysiąc licealistów, aby świętować język i kulturę grecką, organizując imprezy teatralne, taniec, muzykę, koncerty i wycieczki z przewodnikiem do starożytnych greckich zabytków Włoch. Uczestnicy wezmą też udział formalnych seminariach i wielu innych działaniach poświęconych kulturze greckiej.
Zapewne wiecie, że język grecki należy do rodziny języków indoeuropejskich. Uważa się, że grecki jest pierwszym językiem na świecie, choć niektórzy badacze twierdzą, że Grecy swojego pisma nie wynaleźli sami, ale zapożyczyli je od Semitów. Wskazuje na to choćby okoliczność, iż litery greckie (mniej więcej z VII w. p.n.e.) przypominają hebrajskie (mniej więcej z VIII w. p.n.e.). Poza nielicznymi wyjątkami występują one również w tej samej kolejności alfabetycznej. Ponadto bardzo podobne są nazwy niektórych liter, np.: álfa (gr.) i ʼálef (hebr.), béta (gr.) i bet (hebr.), delta (gr.) i dálet (hebr.) oraz wiele innych. Grecki jest jednak prawdopodobnie najstarszy w Europie i ma długą i dobrze udokumentowaną historię. Zasadniczo był to pierwszy alfabet, który używał samogłosek, ponieważ wcześniej język pisany składał się wyłącznie z spółgłosek. Podobnie jak współczesny hebrajski, starożytna greka była pisana od prawej do lewej. Dziś jest pisany tylko od lewej do prawej, po okresie boustrophedon tj. charakterystycznego dla antycznej greki sposobu pisania, co oznacza, że linie podczas pisania zmieniały się od prawej do lewej i od lewej do prawej.
Język grecki żyje nie tylko w Grecji, ale ma drugie życie: alfabet, słownictwo, składnia i literatura są obecne we wszystkich językach. Wszystkie obecnie używane alfabety europejskie wywodzą się bezpośrednio bądź pośrednio z pisma greckiego, a słowo „alfabet” odnosi się do pierwszych dwóch liter alfabetu greckiego. Po grecku pierwotnie spisano Pisma Chrześcijańskie (prócz Ewangelii według Mateusza, sporządzonej najpierw po hebrajsku). Jest to język fleksyjny, w którym większość słów się odmienia. Dzięki rozmaitości przedrostków, tematów i końcówek można w nim wyrazić ogromne bogactwo myśli. Grecki wyraz składa się z tylu sylab, ile zawiera samogłosek lub dyftongów, gdyż obie samogłoski tworzące dyftong występują w jednej sylabie. Na przykład w słowie λόγος (lògos) są dwie samogłoski i tak samo dwie sylaby. Słowo πνεῦμα (pneúma) zawiera dyftong (eu) i samogłoskę (a) i też ma dwie sylaby. Język grecki jest uważany za jeden z najtrudniejszych do nauki, ponieważ jego gramatyka jest bardzo skomplikowana i pełna zasad, w porównaniu do innych. Główna trudność związana z językiem greckim polega jednak na tym, że nie wiadomo, gdzie kładziony jest akcent, a jego położenie zmienia całkowicie znaczenie słowa
Większość języków ma dwa rodzaje gramatyczne. Język grecki ma jednak trzy : męski, żeński i nijaki. Polaków czy Niemców to nie dziwi, ale Anglik, w którego języku nie ma rodzajów, ze zdziwieniem zapyta: Po co aż trzy rodzaje, kiedy można użyć tylko słowa „the”?
Czy słyszeliście kiedyś o tym, że najdłuższe słowo na świecie pochodzi właśnie z języka greckiego? Zostało napisane przez greckiego dramaturga Arystofanesa w jego sztuce z 392 p.n.e., „Sejm kobiet”(Babie koło): ”lopado-temacho-selacho-galeo-kranio-leipsano-drim-hupotrimmatosilphio-karabo-melito-katakechumeno-kichl-epikossuphophatto-peristeralektruon-opto-kephallio-kigklo-peleio-lagoio-siraio-baphe-traganopterugon”, czyli danie złożone z wszelkiego rodzaju smakołyków, ryb, drobiu oraz sosów w polskim tłumaczeniu oznacza: „ostrygo-śledzio-mureno-rekino-resztko-cierpko-kwaśno-czarciołajno-miodo-polano-kwiczoło-drozdo-turkawko-gołębio-kogucio-pieczono-grzebienio-pliszko-synogarlico-zajęczo-winnogotowano-farbo-kozio-skrzydełko”. Swoją drogą Arystofanes wykazywał się w swojej twórczości ogromną pomysłowością językową nadając w swoich utworach np. komiczne nazwy miejscowości jak „Chmurokukułczyn”, „Jękowice” czy „Biadolice” w „Ptakach” oraz rzeczowniki jak „myślarnia”, „antysędziowie”, „dupkopięciolatka” Bogactwo nazewnicze sprawia, że twórczość Arystofanesa stanowi ogromne wyzwanie dla tłumacza nie wspominając o kimś kto dopiero uczy się tego języka.
Podczas gdy grecki pozostaje językiem ojczystym dla zaledwie 13 milionów ludzi na całym świecie, jego wpływ i wkład w cały świat są niezrównane. Dziś, prawie cztery tysiące lat po tym, jak pierwsze plemiona hellenistyczne rozpoczęły swoją burzliwą, ale zawsze fascynującą podróż do ważnej pozycji w świecie, ich dziedzictwo kulturowe i językowe jest nadal żywe.
Χαρούμενη γιορτή της Ημέρας Ελληνικής Γλώσσας!
Agata Synowiec
Źródła: www.greece10best.com, wol.jw.org, greece.greekreporter.com, pl.wikipedia.org
