Każdy rodzic, który posyła swoje dziecko do pierwszej klasy, chciałby wiedzieć, czy poradzi sobie ono w szkole. Ten wpis przeznaczony jest dla rodziców którzy chcieliby osobiście przyjrzeć się swojemu dziecku i sprawdzić, czy poradzi sobie ono w szkole, czy już dojrzało do roli ucznia. Poniżej zamieszczam listę wskaźników, które pomogą przeprowadzić obserwację.
Dziecko rozpoczynające naukę powinno osiągnąć taki poziom dojrzałości w obszarze rozwoju psychicznego, który umożliwi osiąganie dobrych wyników w nauce. Chodzi tutaj o procesy poznawcze, dzięki którym poznajemy świat, gromadzimy informacje o rzeczywistości (spostrzeganie, myślenie, uwaga, pamięć) i o procesy emocjonalne oraz motywacyjne (jak odczuwamy i czujemy się w otaczającej rzeczywistości, poczucie własnej wartości, samoocena, powody podejmowania przez nas różnych działań). Bardzo ważny jest również prawidłowy rozwój mowy.
Wiem, że rodzice mają tendencję do porównywania swojego dziecka do innych dzieci („słabsze” dzieci bardzo cierpią, gdy ukochani rodzice mówią, np. „Kasia już zna literki i czyta, a Ty jeszcze nie”). Trzeba pamiętać, że każde dziecko rozwija się w swoim indywidualnym tempie, i że pomiędzy dziećmi w tym samym wieku mogą wystąpić znaczne różnice rozwojowe, chociaż wszystkie mieszczą się w szeroko pojętej normie.
Jeżeli właściwości i umiejętności wymienione poniżej, obserwujesz u swojego dziecka, to możesz ze spokojem patrzeć na jego szkolny start.
Uwaga
– potrafi skupić swoją uwagę na czynnościach, które lubi (powyżej 20 minut, np. zabawa klockami, lalkami, samochodami, rysowanie, oglądanie bajek w TV),
– nad nowymi czynnościami lub mniej interesującymi skupia się na ok. 10 – 15 minut,
– jest skoncentrowane nad tym co lubi (dziecko może nie słyszeć tego, co do niego mówimy nawet kilka razy. Dużo słabiej koncentruje się na nowej informacji, chyba że osoba dorosła zwróci uwagę, że to ważne lub informacje są przedstawione w ciekawy dla dziecka sposób),
– z uwagą słucha bajek i czytania książek,
– potrafi skupić się na prośbie czy poleceniu dorosłego,
– obejmuje swoją uwagą 2-3 informacje (Jeżeli o coś zapytamy dziecko w trakcie kiedy się ubiera, to zazwyczaj przestaje się ubierać, a zaczyna opowiadać. Gdy zaczyna się ubierać, przestaje mówić. Jako nauczyciel planując wyjście w teren muszę uwzględnić więcej czasu na ubieranie się i rozbieranie dzieci i to, że muszę często przypominać o czynności, którą maja w danym momencie wykonywać. Muszę brać pod uwagę słabą jeszcze podzielność uwagi dzieci. Dziecko gdy skupia się na dociąganiu szlaczków do linijki, może nie zwracać uwagi na kształt. Czuje się bezpieczne w sytuacji, którą już zna i pamięta, (może obawiać się nowych sytuacji i pytać: Co to ? A tamto ?).
Pamięć
– zapamiętuje prośby i polecenia,
– dość łatwo uczy się krótkich wierszyków i piosenek i potrafi je odtworzyć (może zapominać, wtedy można podpowiedzieć pierwsze słowa),
– zapamiętuje najważniejsze informacje np.: z bajek, książek, spacerów,
– zapamiętuje nowe słowa, kształty cyfr, liter i figur (te umiejętności są ćwiczone głównie w przedszkolu i w „zerówce”)
Spostrzeganie wzrokowe
– lubi oglądać książki z obrazkami,
– potrafi opowiedzieć to, co dzieje się na obrazku (wymienia elementy, np.: pies, buda, , mówi co się dzieje wskazując stosunki przestrzenne, np. Piesek leży na kocu.),
– układa puzzle, buduje z klocków, także wg wzoru,
– łatwo znajduje różnice pomiędzy obrazkami,
– dobrze odwzorowuje kształty literek i cyfr,
– dobrze odwzorowuje następujące figury:
Spostrzeżenie słuchowe
– potrafi poruszać się w rytm muzyki,
– dzieli wyrazy na cząstki: 2-3 sylaby (jak „robot”: mama – „ma-ma”, dziewczynka – „dziew-czyn-ka”),
– składa wyrazy z 2-3 sylab („ma-ma” – mama),
– liczy wyrazy w zdaniu, po ćwiczeniach,
– rozpoznaje głoski, które znajdują się na początku wyrazów, np. „Zosia”( Z ), „Wojtek”(W)
Myślenie
– określa, że coś pasuje do siebie albo nie pasuje, np. Piłka pasuje do zabawek, Piłka nie pasuje do jedzenia,
– dostrzega podobieństwa i różnice, np. Te koty są podobne, Te piłki są inne,
– uzasadnia dlaczego tak dobrane przedmioty pasują lub nie pasują do siebie,
– wśród zgromadzonych obrazków lub przedmiotów odnajduje kolekcje i nazywa je, np. To są rzeczy do jedzenia, do zabawy, do ubrania,
– potrafi połączyć ze sobą trzy elementy i wyjaśnić ich sens, np. dziewczynka-kot-mleko; Dziewczynka naleje kotkowi mleko,
– prawidłowo układa proste historyjki obrazkowe (rozumie, że najpierw to, potem to a na końcu to),
– przewiduje w miarę swoich możliwości, jakie będą następstwa wykonywanej czynności, np.: gdy posłodzi herbatę, to cukru już nie wyjmie; gdy zbije wazon można go skleić, ale już nie będzie jak nowy; można włożyć monetę do skarbonki, a potem ją wyjąć
Mowa
– prawidłowo wymawia głoski, (wady wymowy przekładają się na kłopoty z pisaniem i czytaniem, na naukę języków obcych),
– zdaniami opowie np. ułożoną historyjkę,
– odpowiada na pytania zdaniami,
– posługuje się bogatym słownictwem,
– chętnie mówi o swoich spostrzeżeniach, zadaje pytania na temat obserwowanych wydarzeń i zjawisk.
Leczenie
– przelicza elementy (np. kasztany) do 10,
– powie po przeliczeniu ile jest wszystkich np. samochodzików,
– dodaje i odejmuje w zakresie 10 posługując się elementami (np. cukierki) lub w pamięci,
– rozumie określenia: mniej, więcej, tyle samo, po równo
– układa, np. kredki do najkrótszej do najdłuższej i odwrotnie,
– rozróżnia podstawowe figury geometryczne: koło, kwadrat, trójkąt, prostokąt,
– dokańcza podany wzór według pokazanego rytmu
Orientacja w najbliższym otoczeniu
– wie jak się nazywa (imię i nazwisko),
– powie ile ma lat,
– zna swój adres zamieszkania,
– wie w jakim kraju i w jakiej miejscowości mieszka,
– wie jakie pory roku następują po sobie i co je odróżnia od siebie,
– wymieni kolejne dni tygodnia,
– rozróżnia swoją lewą i prawą rękę, nogę (może jeszcze się mylić),
– wie gdzie jest przód i tył,
– zna pojęcia: wczoraj, dziś, jutro,
– wie jak bezpiecznie poruszać się po drogach.
Jeśli po przeprowadzonej obserwacji coś by Was zaniepokoiło, to warto udać się do nauczyciela swojego dziecka. Przypomnę, że do końca kwietnia nauczyciel musi przekazać rodzicowi pisemną informację o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej. Można więc porównać swoją ocenę z oceną nauczyciela i w razie wątpliwości, bądź obaw dopytać. W przypadku większych problemów najlepiej skorzystać z pomocy specjalisty w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej.
Iwona Sołtysiak
Zapraszamy również na blog autorki: http://iwonasoltysiak.pl
Opracowując powyższe parametry korzystałam także z opracowań:
Bożena Janiszewska: Mam 6 lat i idę do szkoły
Hanna Derewlana, Beata Wosińska: Badanie gotowości szkolnej
