Azbest -to uwodniony krzemian magnezu i żelaza. Jako minerał występuje w skorupie ziemskiej w Rosji i Kanadzie. Pył azbestu ma budowę włóknistą i występuje w dwóch odmianach: serpentynowej o dłuższych włóknach i amfibolowej o krótszych włóknach. Długość włókien azbestu sięga niekiedy 200-300 mikrometrów. W przemyśle najczęściej używany jest chryzolit (azbest biały) i krokydolit (azbest niebieski).
Azbest używany jest do wyrobu tkanin ognioodpornych, izolatorów, płyt azbestowo-cementowych używanych w budownictwie, materiałów kwasoodpornych. Pył azbestu wdychany do płuc zostaje sfagocytowany przez makrofagi. Niektóre makrofagi, pod wpływem pyłu azbestu, przekształcają się w fibroblasty i komórki olbrzymie. Cześć włókien azbestowych pokrywa się osłonką białkową, zawierającą żelazo tworząc tzw. ciałka azbestowe. Pył azbestu zapoczątkowuje proces włóknienia w tkance płucnej, w opłucnej i w osierdziu.
Objawy Azbestozy
Pierwszym objawem jest duszność wysiłkowa, występująca zwykle po 10-letnim narażeniu, suchy kaszel, niekiedy bóle opasujące w dolnej części klatki piersiowej. Niekiedy na palcach dłoni stwierdza się brodawkowate zmiany skórne spowodowane wbitymi w skórę włóknami azbestu. Decydujące znaczenie ma badanie radiologiczne oraz badanie za pomocą tomografii komputerowej. Pomocnicze znaczenie diagnostyczne mają badania czynnościowe płuc.
Zmiany w płucach w przebiegu azbestozy są nieodwracalne, przebieg choroby jest wieloletni, postępujący. Włóknienie tkanki płucnej doprowadza po latach do znacznego nasilenia objawów niewydolności oddechowej, przeciążenia prawego serca i rozwoju niewydolności krążenia. Rokowanie zależy od rozległości zmian i stopnia zaburzeń czynnościowych. Leczenie-tylko objawowe.
Azbest należy do grupy kilkudziesięciu substancji chemicznych, którym przypisuje się działanie rakotwórcze. Azbest niebieski (krocydolit) może być przyczyną raka oskrzela, śródbłoniaka opłucnej oraz raka krtani. W przypadku śródbłoniaka opłucnej okres narażenia może być bardzo krotki zaledwie kilkutygodniowy!!! Orzecznictwo o związku przyczynowym azbestozy i nowotworów z pracą zawodową w przypadkach indywidualnych jest trudne z uwagi na dość duże rozpowszechnienie nowotworów płuc w populacji ogólnej (w tym coraz częstsze występowanie nowotworu płuc wśród kobiet), dominujące znaczenie dymu tytoniowego jak również powszechne stosowanie płyt azbestowo-cementowych w budownictwie. Pamiętajmy, że okres rozwoju nowotworu tzw. okres utajenia może być bardzo długi, stąd ogromne znaczenie mają okresowe badania kontrolne.
Lek. med. Ioannis Tsiourakis specjalista dermatolog-wenerolog
Mag. farm. Krystyna Tsiouraki
