Alkionowe dni – fenomen meteorologiczny czy też interesujący mit, próbujący wytłumaczyć to, co nie znane? Jedno jest pewne, że do dziś Grecy oczekują zimą „alkionides meres”, które przynoszą zwykle optymizm i pierwszy powiew wiosny.
Każdego roku w Grecji, w samym sercu zimy, mamy czas słonecznej, bezwietrznej pogody, która napełnia nas optymizmem i dużą dawką witaminy D.
„Οι αλκυονίδες” [alkionídes], bądź „οι αλκυονίδες ημέρες” [alkionídes imeres], czyli „alkionowe dni” to przepiękne, słoneczne, bezwietrze i czasami też charakteryzujące się wysokimi temperaturami dni w środku zimy. Pojawiają się pomiędzy 15 grudnia a 15 lutego, najczęściej jednak w drugiej połowie stycznia. Nie oznacza to oczywiście, że dni te można zaobserwować co roku. Bywały lata, kiedy w ogóle się nie pojawiały, jak na przykład w 1947. Moment ich rozpoczęcia ani czas trwania również nie są stabilne.
Nazwę tych dni można przetłumaczyć jako “dni zimorodków”, ponieważ pochodzi od nazwy morskiego, żywiącego się rybami ptaka – αλκυόνη [alkiòni] – w Polsce noszącego nazwę zimorodek. Warto też dodać, iż w wielu miejscach na świecie zimorodka uważa się za ptaka, który przynosi szczęście. Nazwa tych dni od zimorodka związana jest z mitem, w którym Alkione, córka Eola, będąca przepiękną kobietą, żoną Keyksa zostaje ukarana przez Zeusa za swoją arogancję. Małżeństwo to było tak idealne, że sami uważali, iż są równoznaczni bogom. Zeus, aby dać dowód na to, że są tylko ludźmi, zatopił statek Keyksa, razem z nim. Alkione bardzo ubolewała po utracie męża, więc Zeus się zlitował i zamienił ją w pięknego ptaka (zimorodka), aby latając nad morzem szukała swojego ukochanego. Zimorodek jednak składał jaja w środku zimy, a ogromne sztormowe fale niszczyły je razem z gniazdem Alkione. Zeus zlitował się po raz kolejny i nakazał, aby w okresie lęgu zimorodka na 15 dni ustały wiatry i świeciło słońce.
Inni tłumaczą pochodzenie nazwy tych dni od imienia najjaśniejszej gwiazdy, świecącej na zimowym niebie, Alkione (Αλκυών των Πλειάδων).
Określenie „dni alkionowych – halcyon days”, występuje również w języku angielskim, ale z biegiem czasu nabrało ono innego, symbolicznego znaczenia. Anglicy poznali mit o zimorodku z dzieła Bartłomieja Anglika – angielskiego profesora teologii na Uniwersytecie w Paryżu, franciszkanina, prekursora publikacji encyklopedycznych, który w 1240 roku wydał dzieło encyklopedyczne „De proprietatibus rerum” obejmujące zagadnienia z zakresu szeregu nauk: teologii, filozofii, medycyny, astronomii, chronologii, zoologii, botaniki, geografii i mineralogii. Jednak już od XVI wieku wyrażenie halcyon days nie było związane wyłącznie z czasem gniazdowania ptaka, ale używało się go w przenośni mówiąc o spokojnych, miłych dniach. W 1592 w swojej kronice „Henryk VI, część 1” William Shakespeare napisał:
“Assign’d am I to be the English scourge.
This night the siege assuredly I’ll raise:
Expect Saint Martin’s summer, halcyon days,
Since I have entered into these wars.”
W dzisiejszym angielskim „halcyon days” to nostalgiczne odwołanie do szczęśliwych i beztroskich dni młodości. To także nazwa drugiego albumu wokalistki Ellie Goulding (Halcyon) oraz jej trasy koncertowej – Halcyon days.
A jak wyjaśniają ten okres naukowcy? Piękną pogodę w okresie zimy meteorologowie tłumaczą takim samym ciśnieniem atmosferycznym (wyrównaniem ciśnienia) w szerokościach geograficznych Grecji i północno-wschodniej Europy, które więzi ciepłe masy powietrza w jednym miejscu przez wiele dni. W związku z czym nie powstają wiatry i nawet przy niższych temperaturach dominuje słońce.
Bez względu na sposób interpretacji, „dni alkionowe” można rozumieć jako symbol nadziei, bo przekazują optymistyczną wiadomość. Natura pokazuje nam, że dobre i złe sytuacje wzajemnie się przeplatają. Od złej pogody przechodzimy do dobrej, od słonecznej do deszczowej, od zimy do lata. Tak samo w prawdziwym życiu, porażka przeradza się w powodzenie, radość w smutek, życie w śmierć. Nawet w najtrudniejszych okolicznościach naszego życia jest w nas siła i odwaga wystarczająca, aby pokonać trudne okresy i spodziewać się z optymizmem poprawy.
tekst, zdjęcia: Marta Kapelańska
