Jedną z trzech najważniejszych uroczystości maryjnych Kościół katolicki obchodzi 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny. Świętowane powzięcia do nieba z ciałem i duszą Najświętszej Maryi Panny po zakończeniu jej ziemskiej życia zostało w 1950 roku potwierdzone przez papieża Piusa XII jako dogmat wiary w konstytucji apostolskiej Munificentissimus Deus.
Wydarzenia związane z zakończeniem ziemskiego życia Maryi zaczęto upamiętniać już w V wieku. Jednym z najstarszych świąt maryjnych było obchodzone na Wschodzie święto Zaśnięcia Matki Boskiej, które na przestrzeni lat upowszechniło się pod różnymi nazwami w całym Kościele. Wśród teologów nie było jednogłośnej zgodności, czy Maryja została wzięta do nieba za życia czy dopiero po śmieci, stąd sformułowanie „zaśnięcie” uznane zostało jako kompromis obu stron – na Wschodzie święto wciąż niekiedy nazywane jest Zaśnięciem lub Odpocznieniem, podczas gdy na Zachodzie mówi się o Przejściu lub Wniebowzięciu.
W Polsce i innych krajach europejskich Matka Boska czczona jest jako patronka ziemi i urodzajnej roślinności, stąd w tradycji ludowej święto znane jest niekiedy pod nazwą święta Matki Boskiej Zielnej – w kościołach święci się wówczas zioła, kwiaty i snopy dożynkowe. W sanktuariach maryjnych gromadzą się natomiast pielgrzymi, którzy zmierzają na Jasną Górę z całej Polski.
Według tradycji Zaśnięcie Najświętszej Matki Boskiej miało dokonać się około 45 roku na Górze Syjon, gdzie od IV wieku istnieje bazylika utożsamiana z Wieczernikiem i miejscem zaśnięcia. Według innych źródeł św. Jan Apostoł miał zabrać Maryję ze sobą do Efezu i tam miała Ona zakończyć swe ziemskie życie. Istnieje również wiele apokryficznych opowieści, jakoby w dzień Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny do Jerozolimy przybyli apostołowie z oddalonych krańców ziemi, by pochować ciało matki Zbawiciela u podnóża Góry Oliwnej.
Przy zaśnięciu Maryi nie było jednak Tomasza, który po spóźnionym przybyciu prosił o otworzenie grobu Maryi – gdy odsunięto kamień, znaleziono pusty grób, a w miejscu ciała Matki Bożej leżały pachnące lilie i wianki kwiatowe. Stąd w dzień Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny święci się w kościołach kwiaty i zioła.
W tradycji ludowej święto 15 sierpnia jest dziękczynieniem za zebrane plony – do kościoła przynosi się bukiety złożone ze zbóż, warzyw, owoców, kwiatów i ziół. Wokół święta powstało w kulturze polskiej wiele zwyczajów związanych z poświęconymi w ten dzień wiankami uplecionymi ze świeżych ziół, które miały zabezpieczać dom i jego mieszkańców przed chorobami i nieszczęśliwymi zrządzeniami losu.
Dzień 15 sierpnia jest także rocznicą Bitwy Warszawskiej, w której Wojsko Polskie zwyciężyło nad oddziałami radzieckiej Armii Czerwonej. Wydarzenie, zwyczajowo nazywane również Cudem nad Wisłą, odbyło się dokładnie w dniach 13-25 sierpnia 1920 roku i było decydującą bitwą wojny polsko-bolszewickiej. Na pamiątkę zwycięstwa co roku 15 sierpnia obchodzone jest Święto Wojska Polskiego, z okazji którego we wszystkich kościołach polowych w Polsce odbywają się uroczyste Msze Święte w intencji poległych żołnierzy. Na cmentarzach odbywa się natomiast Apel Poległych, a przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie odprawiana jest honorowa zmiana warty z udziałem najwyższych władz państwowych. Czciciele Maryi w Polsce przypisują niekiedy zwycięstwo Wojska Polskiego szczególnemu wstawiennictwu Matki Bożej.
opr. Natalia Zientek
